Μικρά Μυστικά Μεγάλων Μουσικών

[Fourier]

ΧΡΗΣΗ ΧΡΩΜΑΤΙΚΩΝ ΦΘΟΓΓΩΝ ΣΤΟΝ ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟ

Έχοντας πλέον τα arpeggios και τα modes στα δάκτυλά μας (yeeeeaaah!!! ) ήρθε η ώρα να προχωρήσουμε και να βάλουμε στο παιχνίδι και χρωματικούς φθόγγους. Στο άρθρο αυτό επιχειρώ να περιγράψω θέματα που εκτείνονται από την απλή χρήση περαστικών φθόγγων έως την βίαιη (!!!) επιβολή αρμονιών από τον σολίστα (γιατί μπορεί! ).

Η παρουσίαση γίνεται μέσω παραδείγματος, συγκεκριμένα, ενός solo που ηχογράφησα, διάρκειας 4 μέτρων (έπος), η παρτιτούρα του οποίου φαίνεται παρακάτω:



Ακούστε το solo εδώ: http://www.box.net/shared/ifb94ttem3ixcxr4ef5x
(το πρώτο μέρος είναι το backing μόνο του, το solo που ξεκινά στο 0:09 είναι αποκλειστικά minor πεντατονική (για τον χαβαλέ) και στο 0:24 ακούγονται τα παραπάνω 4 μέτρα.

Αν βρίσκετε ενδιαφέρον αυτό που βλέπετε ή/και ακούτε τσεκάρετε την ανάλυση εδώ: http://www.box.net/shared/prvrah6eh9doulqq1mp1

Συγχωρέστε τυχόν λάθη γραμματικής/συντακτικής φύσεως. Είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν και θα γίνει κάποιο revision/update κάποια στιγμή. Ελπίζω να σας αρέσει!


Special thanks to Υπνοβάτης...

[hot_sauce (φλουτσ)]

καλά που το επεσήμανες γιατί όντως είχε περάσει στο ντούκου

να ενημερώσω πως δεν το χω και τόσο με τη θεωρία και να ρωτήσω πως απλά στην πεντατονική πετάς χρωματικές ανάμεσα στις φράσεις?
ουσιαστικά αυτό που συζητήθηκε και στο θέμα του Υπνοβάτη με το τελευταίο σόλο?

[Fourier]

Ο πιο ήπιος και εύκολος τρόπος ενσωμάτωσης χρωματικών φθόγγων είναι να τους τοποθετήσεις στα πεντατονικά licks σου είτε ως περαστικούς είτε ως γειτονικούς φθόγγους ανάμεσα σε φθόγγους που ανήκουν στην πεντατονική. Για παράδειγμα, δες στο πρώτο μέτρο της παρτιτούρας, πως, μεταξύ των φθόγγων E και D, που ανήκουν στην Am πεντατονική, έχει παρεμβληθεί ο χρωματικός φθόγγος Eb ως "γέφυρα" (περαστικός χρωματικός φθόγγος - δες και το αντίστοιχο κεφάλαιο του άρθρου).

Στην πράξη, η ενσωμάτωσή τους στο παίξιμό σου θα σου πάρει κάποιο χρόνο, μέχρι να τους συνηθίσεις. Θα πρότεινα για αρχή να επιλέξεις να προσθέσεις έναν χρωματικό φθόγγο στο δακτυλισμό πεντατονικής της επιλογής σου και να κατασκευάσεις licks με χρήση αυτού. Προκειμένου η παρουσία του χρωματικού φθόγγου να μην έχει μεγάλη επιρροή στον ήχο σου φρόντισε να πηγαίνεις σε αυτόν και, κυρίως, να φεύγεις από αυτόν χρησιμοποιώντας τον πλησιέστερο φθόγγο της κλίμακας. Και ποτέ μην τελειώνεις φράσεις σε χρωματικό φθόγγο.

Με τον καιρό, θα προσθέσεις περισσότερους χρωματικούς στην κλίμακά σου, αυξάνοντας και την αναλογία διατονικών/χρωματικών φθόγγων στα licks σου, σε βαθμό όπου ο κλασσικός πεντατονικός ήχος θα έχει χαθεί (φυσικά, το αν αυτό είναι καλό ή όχι εξαρτάται από τις περιστάσεις)

Αυτό που αναφέρει ο Υπνοβάτης περί "αποφυγής" της πεντατονικής είναι η αποφυγή των κλασσικών blues/rock licks μένοντας αποκλειστικά στην πεντατονική κλίμακα (υποθέτω - αν κάνω λάθος με διορθώνει). Αυτό που κάνει είναι να παρακολουθεί τις συγχορδίες, προσαρμόζοντας/αλλάζοντας την κλίμακα/licks/φθόγγους με βάση τα οποία αυτοσχεδιάζει στην αρμονία της στιγμής (με πιθανή παρένθετη εισαγωγή χρωματικών φθόγγων). Έτσι, κάνεις τον ήχο σου λίγο πιο jazzy/fusion προς όφελος της ποικιλίας. Φυσικά, το να μείνεις αποκλειστικά στην πεντατονική για να σολάρεις δεν είναι λάθος ή άσχημο. Παίχτες όπως ο Zakk Wylde έχουν "στραγγίξει" την πεντατονική και παρόλαυτα μπορούν και παραμένουν ενδιαφέροντες. Αλλά σίγουρα το να έχει κανείς μεγάλο "οπλοστάσιο" από επιλογές για αυτοσχεδιασμό μόνο καλό μπορεί να είναι!

[hot_sauce (φλουτσ)]

κατ'αρχ'ας ευχαριστώ για το χρόνο και την ανάλυση σεντόνι....
πιστεύω πως έχω ήδη ενσωματώσει μόνιμα έναν χρωματικό φθόγγο χωρίς να το θέλω....απλά μια φορά μου ακούστηκε καλό και το κράτησα...βέβαια δεν είναι τελείως άσχετος γιατί μπορεί να μην ανήκει στην πεντατονική αλλά ανήκει στην πλήρη κλίμακα....
(αυτό μετράει σαν χρωμάτικός ή απλά σαν "τσαχπινιά"?)

και σίγουρα όταν τον χρησιμοποιώ, το κάνω σε συνάρτηση με διπλανές νότες γιατί αλλιώς ακούγεται αρκετά "μακρινός" από τις υπόλοιπες....(είμαι σε καλό δρόμο λοιπόν!;D)
 
ευχαριστούμε για τις συμβουλές Fourier!

[Υπνοβάτης...]

Δεν πετάς χρωματικές πουθενά. Το πως θα στήσεις ένα χρωματικό πέρασμα μέσα σε μια κλίμακα είναι πιο σημαντικό από το τι θα παίξεις. Είναι αυτό που λέμε οι της θεωρίας "υποννοώ".

Ένα γρήγορο παράδειγμα είναι ο εξής:
Σε ένα μέτρο με συγχορδία C, μπορώ να παίξω είτε C Ionian (C major δηλαδή), είτε Α aeolian (Am δηλαδή) είτε ακόμη και G major (το γιατί βασίζεται στην εναρμόνιση των μείζονων κλιμάκων. Η C ανήκει στην εναρμόνιση της τέταρτης βαθμίδας της G major).

Αν παίξω το εξής:
 
e----------------------------|
b--------------5----7----8-|
g------5---7---------------|
d---------------------------|
a----------------------------|
e----------------------------|

βάζω μια φα δίεση (f#) και "υποννοώ" ότι το παίξιμό μου είναι σε G major. (Θεωρώ δεδομένο ότι για μια τέτοια συζήτηση γνωρίζεις τους οπλισμούς αν όχι ΠΜ)

Αν παίξω το εξής:
e---------------------------|
b--------------5----6----8|
g------5---7--------------|
d---------------------------|
a---------------------------|
e---------------------------|

Tότε η παρουσία της f υποδηλώνει ότι αναγνωρίζω την C ως την πρώτη βαθμίδα της C major.



Πρόσεξε τώρα το κόλπο. Η F# στη μια περίπτωση είναι χρωματική (περαστικός χρψματικός φθόγγος που λέει ο φίλτατος Fourier) ενώ στην άλλη βασικό συστατικό της κλίμακας. Δεν την πετάξαμε πουθενά. Δοκίμασε το.


Τα λέω πολύ χονδρικά και δεν εξαντλώ τις περιπτώσεις αλλά δε θέλω να πλατειάσω.


Φουριέ, αυτό εννοώ, μην άγχεσαι..


Και να προσθέσω όσο κακό και αν ακουστεί ότι παίκτες τύπου Zakk Wylde δε μου λένε τίποτα αλλά τον άτιμο τον πάω γιατί τα σαρώνει όλα!

[Υπνοβάτης...]

Fourier, τώρα είδα το special thanks και συγκινήθηκα!
Προσκυνάω κ ζητώ συγγνώμη που δεν το πρόσεξα νωρίτερα αλλά όπως σου είπα ήμουν στο χωριό και δεν είχα ίντερνετ!
 


Hot_sauce, http://forum.kithara.gr/index.php?topic=83320.0 πέρνα μια βόλτα και από δω. Ρίξε και μια γνώμη!

[Fourier]

πιστεύω πως έχω ήδη ενσωματώσει μόνιμα έναν χρωματικό φθόγγο χωρίς να το θέλω....απλά μια φορά μου ακούστηκε καλό και το κράτησα...βέβαια δεν είναι τελείως άσχετος γιατί μπορεί να μην ανήκει στην πεντατονική αλλά ανήκει στην πλήρη κλίμακα....
(αυτό μετράει σαν χρωμάτικός ή απλά σαν "τσαχπινιά"?)

Αυστηρά, εφόσον ο επιπλέον φθόγγος ανήκει στην κλίμακα δεν είναι χρωματικός. Δεν θα έλεγα όμως ότι είναι λάθος ένας χαρακτηρισμός του τύπου "χρωματικός ως προς την πεντατονική". Απλά αυτή η επιλογή χρωματικού φθόγγου είναι πολύ πιο ήπια σε σχέση με έναν φθόγγο που δεν ανήκει στην κλίμακα.

ευχαριστούμε για τις συμβουλές Fourier!

Ευχαρίστησή μου!

Δεν πετάς χρωματικές πουθενά. Το πως θα στήσεις ένα χρωματικό πέρασμα μέσα σε μια κλίμακα είναι πιο σημαντικό από το τι θα παίξεις. Είναι αυτό που λέμε οι της θεωρίας "υποννοώ".

Αν κατάλαβα καλά εννοείς ότι οι χρωματικές μπαίνουν στο παίξιμό σου όχι συνηδειτά, δηλαδή, ως "extra" στην κλίμακα που σκέφτεσαι στον αυτοσχεδιασμό, αλλά σαν επιμέρους αποτέλεσμα παιξίματος που βασίζεται σε μία κλίμακα διαφορετική της προφανούς (όπως στο παράδειγμα σου, G major κλίμακα πάνω σε C major συγχορδία). Ο αυτοσχεδιασμός σου είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα επιτυχίας της μεθόδου.

Απλά, να διευκρινήσω ότι αυτός ο τρόπος παιξίματος είναι αυτό που λέμε superimposition/substitution και είναι διαφορετικός από τον τρόπο εισαγωγής περαστικών/χρωματικών φθόγγων που αναφέρθηκα παραπάνω. Αν και οι δύο μέθοδοι έχουν ως αποτέλεσμα την εισαγωγή (περαστικών) χρωματικών στο παίξιμο, σε σχέση με την αρμονία της στιγμής, ο τρόπος που "γεννήθηκαν" είναι διαφορετικός και συνεπώς και το άκουσμα.

Fourier, τώρα είδα το special thanks και συγκινήθηκα!
Προσκυνάω κ ζητώ συγγνώμη που δεν το πρόσεξα νωρίτερα αλλά όπως σου είπα ήμουν στο χωριό και δεν είχα ίντερνετ!
 

χαχα, σιγά το πράγμα! Να 'σαι καλά!

[Υπνοβάτης...]

Α, όχι, το superimposition/substitution ήταν τυχαίο παράδειγμα όπως ανέφερα.
Γενικότερα θεωρώ ότι δεν πετάς χρωματικές πουθενά. Με τη λέξη κόλλησα.
Θέλει careful planning.
Εγώ δηλαδή φροντίζω να μην τις πετάω. Για παράδειγμα, δείτε αυτό εδώ:

http://youtu.be/Z9Hg4JdwMMg

4:40 και μετά. Δεν ξέρω. Λάθος κάνω;

[Fourier]

Δεν είμαι σίγουρος τι εννοείς με την λέξη "πετάω". Υποθέτω αναφέρεσαι στο να βάζεις χρωματικές νότες με άσχετο και ασύνδετο τρόπο σε σχέση με τις διατονικές και σωστά λες ότι αυτή η μέθοδος είναι λάθος.

Ωραίο το video του Guthrie και πολύ όμορφο το τελευταίο παράδειγμα με το υπερ-χρωματικό lick το οποίο, όπως λέει και ο ίδιος, αν και μάλλον περιέχει και τους 12 χρωματικούς φθόγγους (δεν ξέρει ακριβώς γιατί του βγαίνουν αυθόρμητα) το αποτέλεσμα ακούγεται σαν μία εμπλουτισμένη Bm αρμονία. Προσοχή, όμως, αυτές οι "αυθόρμητες" χρωματικές δεν είναι εντελώς στην τύχη. Παρατηρήστε ότι στο μεγαλύτερο μέρος του lick τα δάκτυλά του είναι στο κλασσικό δακτυλισμό της Βm πεντατονικής (7ο τάστο) και προφανώς οι μεταβάσεις του χεριού είναι στις διπλανές θέσεις της. Γνωρίζει όμως πολύ καλά τους δακτυλισμούς και έχει την εμπειρία ώστε αυθόρμητα να παρεμβάλει χρωματικές νότες στις νότες της κλίμακας (πεντατονικής).

[Υπνοβάτης...]

Με πιάνεις ακριβώς στο "πετάω".

Είναι απίστευτος.-
Και εδώ επιβεβαιώνεις αυτό που έλεγα, περί careful planning. Η χρωματική κλίμακα έιναι καλή, ναι αλλά δεν είναι τόσο "άσχετη" όσο αφήνεται να εννοηθεί.

Τα εύσημα μου, έχεις κάνει φοβερή δουλειά στα pdf.

[hot_sauce (φλουτσ)]

παιδιά θα προσπαθήσω να διαβάσω και να κατανοήσω καλύτερα τα όσα συζητάτε και ίσως ξανασυμμετέχω αργότερα!

[Spyros Delta]

Ακουτε πολυ και καλη μουσικη, ολων των ειδων.

[spider3]

Το θέμα θα πρέπει να αλλάξει ονομασία και να λέγεται "μικρά μυστικα του Fourier" 

Σε ό,τι αφορά τη χρήση χρωματικών φθόγγων στον αυτοσχεδιασμό, θα προσπαθήσω να το προσεγγίσω και γω με τις λίγες γνώσεις που διαθέτω.

Ο πιο ήπιος και εύκολος τρόπος ενσωμάτωσης χρωματικών φθόγγων είναι να τους τοποθετήσεις στα πεντατονικά licks σου είτε ως περαστικούς είτε ως γειτονικούς φθόγγους ανάμεσα σε φθόγγους που ανήκουν στην πεντατονική.

Με βάση αυτά που γράφει ο fourier παραπάνω, ας πάρουμε για παράδειγμα τις συγχορδίες D7 και G7 και παίζοντας πάνω σε αυτές D major πεντατονική και D  blues minor πεντατονική αντίστοιχα.
Στην D blues minor πεντατονική το ρόλο του περαστικού φθόγγου τον έχει η blues νότα όπως είναι γνωστό.
Στην D major πεντατονική το ρόλο της περαστικής νότας (passing note) τον έχει μία χρωματική. Δηλαδή παίζοντας την κλίμακα της D major πεντατονικής μεταξύ ΙΙ και ΙΙΙ βαθμίδας βάζουμε τον χρωματικό φθόγγο και για καλύτερο ηχητικό αποτέλεσμα καλό είναι να ξεκινάμε από αυτόν και να φεύγουμε ένα ημιτόνιο χαμηλότερα ή ψηλότερα.

Στο παράδειγμα χρησιμοποιώ την G7 ως IV βαθμίδα της D, θα μπορούσαμε φυσικά να βάλουμε και A7 που είναι η V βαθμίδα της  D.

[Fourier]

Σε ευχαριστώ για την συμμετοχή Spider!

Πρόσεξε την εξής λεπτομέρεια:

Για να χαρακτηρίσουμε ένα φθόγγο χρωματικό, δεν αρκεί μόνο να μην ανήκει σε μία κλίμακα. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν και η συγχορδία πάνω από την οποία παίζεται η κλίμακα. Γιατί μόνο σε σχέση με την συγχορδία πάνω από την οποία ακούγονται μπορούν οι φθόγγοι που παίζουμε να χαρακτηριστούν διατονικοί ή χρωματικοί.

Από το παράδειγμά σου, της χρήσης D blues πεντατονικής πάνω από A7, καταλαβαίνω ότι θεωρείς την blues νότα ως χρωματική μόνο και μόνο επειδή είναι extra στην D minor πεντατονική. Η αντιμετώπιση αυτή είναι λάθος και αυτό φαίνεται από την εξής παρατήρηση:

Αν συγκρίνουμε τους φθόγγους της απλής D minor πεντατονικής με τον θεμέλιο φθόγγο της A7 θα δεις ότι αποτελούν τις βαθμίδες {1, #9, 4, #5, b7} του A, ενώ η A7 αποτελείται από τις βαθμίδες {1, 3, 5, b7}. Επομένως η D minor πεντατονική είναι πρακτικά η ίδια χρωματική ως προς την Α7 (λόγω της παρουσίας των #9 και #5 βαθμίδων)  - δεν χρειάζεται να προσθέσουμε την blues νότα!

Αυτό που συμβαίνει όταν παίζουμε D minor πεντατονική πάνω από την A7 είναι η "μετατροπή" της απλής A7 συγχορδίας σε Α7#9#5(no 3rd), δηλαδή σε αλλοιωμένη δεσπόζουσα. Η τεχνική αυτή, είναι γνωστή ως superimposition στην jazz. Παίζουμε δηλαδή κλίμακα που δεν αντιστοιχεί αυστηρά στην συγχορδία για να υποδηλώσουμε μία αλλοιωμένη εκδοχή της αρμονίας (outside playing). Στην περίπτωση των blues, η χρήση μίας και μόνο πεντατονικής πάνω από όλες τις συγχορδίες είναι τόσο συνηθισμένη, και το άκουσμα που προκύπτει τόσο φυσικό στο αυτί, που κανείς αρχάριος δεν αντιλαμβάνεται ότι ουσιαστικά χρησιμοποιεί μία προχωρημένη jazz τεχνική όταν ακούγεται η V συγχορδία στο backing!

Συμπέρασμα: Όταν λέμε ότι η blues νότα της blues πεντατονικής είναι χρωματική εννοούμε ως προς την συγχοδία με την ίδια τονική (D blues pent. πάνω από D(7) συγχορδία). Πάνω από άλλες συγχορδίες αυτός ο ισχυρισμός μπορεί να μην είναι σωστός.

Υ.Γ. 1: Προφανώς εννοούσες ότι η G είναι η βαθμίδα IV της D (και όχι η VI).

Υ.Γ. 2: Οι φθόγγοι της D minor πεντ. είναι οι βαθμίδες {1, 2, 4, 5, b7} της G. Επομένως, η minor πεντ. είναι πλήρως διατονική ως προς την IV συγχορδία.

[spider3]

Καταρχήν, ευχαριστώ Fourier για τις παρατηρήσεις πάνω στο παράδειγμά μου, απλά εγώ ήθελα να τονίσω την χρήση του χρωματικου φθόγγου πάνω σε μία συγχορδία (μείζων) παίζοντας μείζων πεντατονική, χρησιμοποιώντας την περαστική νότα μεταξύ της II και III βαθμίδας της μείζων πεντατονικής. Δηλαδή αν σε Cmajor chord παίξω C major πεντατονική ( C D E G A ), χρησιμοποιώ την Eb σαν περαστική νότα μεταξύ D και E, κάνοντας slide από την περαστική νότα προς D ή E ανάλογα.
Όσον αφόρα την D Minor πεντατονική πάνω στην Α7, έχεις δίκαιο, απλά το πειραματίστικα λίγο στα γρήγορα χωρίς να αναλύσω την Α7 σε σχέση με την D minor πεντατονική όπως έγραψες και συ, δέν έβαλα την blues νότα, απλά επαιξα την minor πεντατονική! Ενώ στην G7 εκτέλεσα D Blues minor πεντατονική και το αποτέλεσμα ήταν πολύ καλό!
Συμπερασματικά, αν σε ένα αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιήσω χρωματικό φθόγγο σε μείζων πεντατονική σε major chord στο ίδιο κλειδί και blues minor πεντατονική σε major chord της IV βαθμίδας στο κλειδί που παίζω, βγαίνει ωραίο αποτέλεσμα.

Υ.Γ. Το διόρθωσα η G είναι IV βαθμίδα της D thanks!

[Fourier]

Α ok, θεώρησα ότι ανέφερες και την D blues ως παράδειγμα χρήσης χρωματικούς φθόγγου, με συγχωρείς!

Πράγματι, οι επιλογές των κλιμάκων που αναφέρεις είναι πολύ καλές. Μάλιστα, ο χρωματικός φθόγγος που βάζεις μεταξύ των βαθμίδων 2 και 3 της major πεντατονικής έχει και θεωρητική εξήγηση γιατί είναι τόσο καλός. Αποτελεί την βαθμίδα b3 της τονικής και, συνεπώς, δίνει ένα blues χρώμα στον αυτοσχεδιασμό (παρόμοια με την minor πεντατονική που έχει b3). Η εξάφθογγη κλίμακα που προκύπτει από τον συνδυασμό major πεντατονικής και b3 είναι το σήμα κατατεθέν της country μουσικής και για αυτό είναι γνωστή και ως country blues πεντατονική.

Πολύ καλό αποτέλεσμα θα έχεις αν κάνεις το αντίστοιχο με την minor πεντατονική, δηλαδή της προσθέσεις την βαθμίδα 3, ιδιαίτερα όταν παίζεις πάνω από την αντίστοιχη μείζων συγχορδία [π.χ., D minor πεντατονική + 3, πάνω από D(7)].

[Fourier]

Η ΑΡΜΟΝΙΑ ΤΩΝ RIFFS (PEDAL TONES)


Η κιθάρα είναι πολυφωνικό όργανο, το οποίο σημαίνει ότι έχει την δυνατότητα να παράγει ταυτόχρονα περισσότερους από έναν φθόγγους, χτυπώντας δύο ή περισσότερες χορδές της. Έτσι μπορούμε, πέραν από μελωδίες, να παίξουμε και συγχορδίες (ή και τα δύο μαζί) επιτρέποντας την εκτέλεση κομματιών χωρίς την αρμονική υποστήριξη από άλλα όργανα, όπως συμβαίνει με τα μονοφωνικά όργανα (π.χ., βιολί), τα οποία περιορίζονται (κυρίως) σε μελωδίες.

Η παραπάνω "ωδειακή" παράγραφος αναφέρεται στις "παραδοσιακές" εκδοχές της κιθάρας, δηλαδή κλασσική ή ακουστική. Ισχύει όμως στην περίπτωση που έχουμε να κάνουμε με έντονα παραμορφωμένη (distorted) ηλεκτρική κιθάρα?

Σίγουρα, όλοι όσοι έχετε ενισχυτή με υψηλό gain, έχετε δοκιμάσει να παίξετε δακτυλισμούς τριαδικών συγχορδιών όπως, π.χ., C, F, Em, κ.τ.λ.π., με δυνατή παραμόρφωση και η διαπίστωση είναι η εξής: Η distorted ηλεκτρική κιθάρα δεν μπορεί να παίξει συγχορδίες.**  Οι μόνες συγχορδίες που ακούγονται ανεκτά στην distorted κιθάρα είναι οι "συγχορδίες" πέμπτης, γνωστές και ως "power chords" (π.χ., Ε5, G#5), οι οποίες όμως, λόγω της έλλειψης της βαθμίδας 3 της συγχορδίας δεν είναι αρμονικά πλήρης (δε δίνουν στο αυτί την πληροφορία major ή minor) . Μάλιστα, το πρακτικό αποτέλεσμα μιας "συγχορδίας" πέμπτης είναι απλά η "ενίσχυση" του θεμέλιου φθόγγου (π.χ., όταν παίξετε μία E5, αν και παίζετε τους φθόγγους E και Β, το αυτί αντιλαμβάνεται μόνο τον E, σε μια πιο "ενισχυμένη/γεμάτη" εκδοχή του σε σχέση με το αν ακουγόταν μόνος του). Επομένως, το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η distorted ηλεκτρική κιθάρα είναι μονοφωνικό όργανo.

Σε αυτό το σημείο, προκύπτει ο εξής συλλογισμός/απορία: Αν δεχτούμε την παραπάνω άποψη, ότι δηλαδή η distorted κιθάρα δεν προσφέρεται για να παράγει αρμονία, όλα τα hard rock/metal κομμάτια που η ενορχήστρωσή τους βασίζεται αποκλειστικά σε κιθάρες και μπάσο δεν είναι "αρμονικά σωστά", μιας και κανένα όργανο δεν μπορεί να παίξει συγχορδίες! Τότε γιατί λέμε ότι το τάδε κομμάτι/riff των Metallica είναι στο κλειδί του, π.χ., E minor, με την παρουσία των αντίστοιχων συγχορδιών, υποδηλώνοντας τονικότητα, άρα και "σωστή" αρμονία?

Η σύγχυση ξεδιαλύνεται με την εξής, πολύ σημαντική παρατήρηση: Για να δημιουργήσουμε ένα αρμονικό υπόβαθρο σε ένα κομμάτι δεν είναι απαραίτητο να ακούγονται οι φθόγγοι των συγχορδιών ταυτόχρονα. Όπως είχαμε αναφέρει και στην ανάλυση του Malmsteen, αν οι διαδοχικοί φθόγγοι που ακούγονται σε "ξεχωριστούς" χρόνους ανήκουν/αντιστοιχούν σε μια συγχορδία, το αυτί ασυναίσθητα τους "ομαδοποιεί" σε μία ενιαία συγχορδία/αρμονία. Η πιο συνηθισμένη εφαρμογή αυτού του φαινομένου είναι όταν ένα όργανο εκτελεί arpeggios, τα οποία αποτελούνται αποκλειστικά από τους φθόγγους μιας συγχορδίας. Τα arpeggios είναι στην πράξη ένας εναλλακτικός τρόπος εκτέλεσης μιας συγχορδίας από το τυπικό παίξιμο όλων των φθόγγων της ταυτόχρονα. Με αυτό τον τρόπο, μονοφωνικά όργανα όπως το βιολί και η distorted κιθάρα μπορούν να εκτελέσουν αρμονίες.

Στην πράξη, σπάνια συναντάμε hard rock/metal riffs που βασίζονται σε arpeggio(s) κυρίως λόγω δυσκολίας παιξίματος αλλά και του σχετικά "κλασσικού" ήχου που βγάζουν. Στα μοντέρνα distorted riffs η αρμονία εκφράζεται με έναν άλλο τρόπο εκτέλεσης, αυτόν της χρήση του λεγόμενου pedal (tone).

Ας εξετάσουμε το παρακάτω ενδεικτικό (και μουσικά τραγικό!) riff που θυμίζει εκατοντάδες γνωστά rock/metal riffs: Συνεχής παίξιμο της ανοικτής E χορδής (συνήθως με palm mute) με παρεμβολές άλλων φθόγγων.

e:||--------------------------------
B:||--------------------------------
G:||--------------------------------
D:||--------------------------------
A:||---2---3---5---7---9---10---12--
E:||-0---0---0---0---0---0----0-----

Προφανώς, το riff αυτό δεν περιλαμβάνει συγχορδίες (με την έννοια δύο η περισσότερων φθόγγων παιγμένων ταυτόχρονα), αλλά ούτε και arpeggios. Για την ακρίβεια, περιλαμβάνει 7 φθόγγους, τους {B, C, D, E, F#, G, A} οι οποίοι προφανώς δεν μπορούν να ανήκουν όλοι σε μία συγχορδία. Άραγε, μπορούμε να δώσουμε έναν αρμονικό χαρακτηρισμό σε αυτό το riff ή είναι απλά μία τυχαία διαδοχή φθόγγων?

Η δεύτερη εκδοχή αμέσως αποκλείεται γιατί οι φθόγγοι αποτελούν τους φθόγγους της κλίμακας G major. Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι το riff ανήκει/υποδηλώνει G major αρμονία? Όχι τόσο εύκολα, γιατί, ως γνωστών, τους ίδιους φθόγγους με την major κλίμακα έχει και η σχετική φυσική minor κλίμακα, που στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι η E minor. Εδώ χρειάζεται προσοχή, να μη θεωρήσει κάποιος ότι επειδή οι κλίμακες G major και E minor αποτελούνται από τους ίδιους φθόγγους είναι και το "ίδιο πράγμα". Έχουν μία θεμελιώδη και πολύ σημαντική διαφορά: οι σημαντικοί φθόγγοι της G major είναι διαφορετικοί από τους σημαντικούς φθόγγους της E minor. Για παράδειγμα, ο πιο σημαντικός φθόγγος μιας κλίμακας είναι ο τονικός, που για την G major είναι ο G, ενώ για την E minor είναι ο Ε. Αυτή η αλλαγή της σπουδαιότητας των φθόγγων δίνει διαφορετικό χαρακτήρα/χρώμα στις κλίμακες. Συνήθως λέμε ότι η major κλίμακα είναι "χαρούμενη"  ενώ η σχετική φυσική minor "σκοτεινή".


(συνέχεια στο επόμενο post)


** Πολύ συνοπτικά, αυτό οφείλεται στο ότι η παραμόρφωση ενισχύει πάρα πολύ τις αρμονικές των φθόγγων της συγχορδίας οι οποίοι μεταξύ τους είναι ασύμφωνοι. Υπό "clean" συνθήκες αυτές οι αρμονικές είναι αρκετά ασθενείς ώστε η ασυμφωνία τους να μην γίνεται έντονα αντιληπτή στο αυτί.

[Fourier]

(συνέχεια)

Ας επιστρέψουμε λοιπόν στο παράδειγμά μας. Έχουμε να αποφασίσουμε αν το riff εκφράζει G major ή E minor αρμονία. Οι περισσότεροι θα απαντήσετε διαισθητικά E minor, λόγω της συνεχής επιστροφής στην ανοιχτή E χορδή. Και δεν έχετε άδικο. Για την ακρίβεια, η ανοιχτή Ε χορδή είναι αυτό που ονομάζεται pedal tone. Δηλαδή ένας φθόγγος, ο οποίος ακούγεται συνεχώς και συνήθως είναι ο πιο μπάσος της μουσικής, ενώ "από πάνω του" ακούγονται άλλοι φθόγγοι ή/και συγχορδίες που ανήκουν στο ίδιο κλειδί. Στην mainstream μουσική, και ιδιαίτερα στην riff-based μουσική, pedal είναι σχεδόν πάντα ο τονικός φθόγγος. Προσέξτε ότι ο φθόγγος Ε της ανοιχτής χορδής του riff είναι τόσο χαμηλότερα σε σχέση με τους υπόλοιπους του riff, ώστε αν και δεν ακούγεται συνεχώς, το αυτί τον αντιλαμβάνεται ως συνεχή μιας και καταλαμβάνει μόνος του την χαμηλή περιοχή συχνοτήτων.

Επομένως, συμπεραίνουμε, ότι όλα τα τυπικά riffs με palm mutes, παρόλο που δεν είναι βασισμένα σε συγχορδίες ή arpeggios εκφράζουν μία αρμονία (κλειδί), η οποία υποδηλώνεται κατά κύριο λόγο από το pedal, με τους υπόλοιπους φθόγγους του riff να ανήκουν στο αντίστοιχο κλειδί/κλίμακα (με πιθανή παρουσία χρωματικών φθόγγων). Να λοιπόν γιατί τα περισσότερα metal κομμάτια (σε standard κούρδισμα) είναι στο κλειδί του E minor. Βασίζονται σε riffs τα οποία, για να ακούγονται όσο πιο "heavy" γίνεται, κάνουν έντονη χρήση της ανοιχτής Ε χορδής, δίνοντας της την λειτουργία ως pedal tone. Με τονικό φθόγγο τον Ε, επιλέγεται η minor κλίμακα (αντί της σχετικής major) που είναι πιο "σκοτεινή".


Case study: Ozzy Osbourne – Crazy train

Ας δούμε πως η distorted κιθάρα του Randy Rhoads εκφράζει την αρμονία σε αυτό το κομμάτι. Το πολύ γνωστό riff της εισαγωγής του κομματιού είναι της μορφής (το tab είναι ενδεικτικό και δεν αντιστοιχεί στο πραγματικό).


e:||----------------------------------
B:||----------------------------------
G:||----------------------------------
D:||----------------------------------
A:||-----4---5---4---2-------4--------
E:||-2-2---2---2---2---5--2-----5--2--


Φαίνεται ξεκάθαρα ότι ο φθόγγος F# είναι pedal. Εξετάζοντας τους υπόλοιπους φθόγγους του riff προκύπτει ότι η αρμονία (το κλειδί) που εκφράζει η κιθάρα είναι F# minor. (Προσέξτε μην μπερδευτείτε από το προηγούμενο παράδειγμα και θεωρήσετε ότι pedal μπορεί να είναι μόνο μία ανοιχτή χορδή που περιορίζεται αποκλειστικά για αυτόν τον σκοπό. Pedal είναι φθόγγος και όχι χορδή και αρκεί να είναι "σημείο επιστροφής" του riff για να χαρακτηριστεί έτσι.)

Όταν μπαίνει η φωνητική μελωδία (verse), η κιθάρα αποκτά υποστηρικτικό ρόλο (rhythm) και παίζει ένα pattern της μορφής (το tab είναι ενδεικτικό και δεν αντιστοιχεί στο πραγματικό)


e:||------------------------------------------------------
B:||-----------5-------------5-------------3-------------
G:||-----------4-------------6-------------2-------------
D:||-----------6-------------7-------------4-------------
A:||---0000 ------0000-----------0000-------0000-----
E:||-----------------------------------------------------

Και εδώ εμφανίζεται ένα pedal, αλλά διαφορετικό από αυτό του riff, συγκεκριμένα η ανοιχτή χορδή (φθόγγος) Α. Επιπλέον, οι υπόλοιποι φθόγγοι του pattern σχηματίζουν τριαδικές συγχορδίες, πράγμα ασυνήθιστο για distorted κιθάρα (τυπικά θα έπαιζε τα αντίστοιχα power chords), αλλά ανεκτό μιας και το gain δεν είναι έντονο. Οι συγχορδίες, μαζί το pedal A, κάνουν ξεκάθαρο ότι η αρμονία (το κλειδί) είναι A major.

Έχουμε λοιπόν περίπτωση μετατροποίας. Από το κλειδί F# minor του εισαγωγικού riff περάσαμε στο Α major του verse. Παρατηρήστε ότι αυτά τα δύο κλειδιά αποτελούν ζεύγος major - σχετικού minor κλειδιού! Ακούστε το κομμάτι και διαπιστώστε την διαφορά στο χρώμα των δύο κλειδιών, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, παρόλο που αποτελούνται από τους ίδιους φθόγγους. Το riff είναι σκοτεινό, ενώ με το που μπαίνει το verse η μουσική γίνεται uplifting. Είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα της αντίθεσης μεταξύ σχετικών major και minor κλειδιών, παιγμένα μέσω ηλεκτρικής κιθάρας!

[hot_sauce (φλουτσ)]

πολύ ωραία ποστ Fourier (κλασσικά!) και ευχαριστούμε!

(να ξαναπροτείνω την προσθήκη ενός κουμπιού "like" ή "thank you" δίπλα σε κάθε ποστ στο φόρουμ?
εννοείται πως δεν το απαιτώ κτλ, και ξέρω πως ήδη κάνετε αρκετά σχετικά με προγραμματισμό...
απλά το ρίχνω σαν ιδέα μπας και μπει στα "προς υλοποίηση" μιας και μου φαίνεται αρκετά χρήσιμο για να φαίνεται αν ο κόπος κάποιου μέλους εκτιμάται από πολλούς που δεν ποστάρουν ευχαριστήρια ποστ από κάτω είτε γιατί δεν θέλουν, είτε γιατί δεν κάνουν τον κόπο, είτε γιατί δεν ξέρουν απλώς τι να γράψουν...)

[mpamps]

Πολύ καλός για άλλη μια φορά!

[Fourier]

Bon Jovi - "Living on a prayer" / Michael Jackon - "Will you be there": το trick της μετατροπείας του τελικού chorus

Αρκετά στοιχεία μπορεί να εντοπίσει κανείς τα οποία συμβάλλουν στην επιτυχία του "

Living on a prayer

". Ένα από αυτά είναι το δυναμικό τέλος του κομματιού και ιδιαίτερα το "μαγικό" σημείο (

3:23

), όπου, εκεί που τραγουδάς ωραία και καλά, ξαφνικά πρέπει να "ξελαρυγγιαστείς" . Προφανώς, κάτι αλλάζει σε εκείνο το σημείο και δεν είναι μόνο η συγχορδία. Αυτό που έχει συμβεί είναι (απότομη) μετατροπεία.

Μετατροπεία (modulation) ονομάζουμε την τεχνική όπου ένα κομμάτι από την τονικότητα (κλειδί) στην οποία ανήκει περνάει σε μία άλλη, π.χ., από του κλειδί του A στο κλειδί του Ε. Ο λόγος που κάνουμε μετατροπεία είναι για να σπάσει η μονοτονία. Ένα κομμάτι που μένει αποκλειστικά σε ένα κλειδί περιορίζεται στους 7 φθόγγους του και στις αντίστοιχες συγχορδίες (θεωρώντας την περίπτωση που η παρουσία χρωματικών φθόγγων είναι αμελητέα). Με την μετατροπεία, κάποιοι από τους φθόγγους του αρχικού κλειδιού αλλοιώνονται για να προσαρμοστούν στο νέο κλειδί, η σπουδαιότητα των φθόγγων αλλάζει, και εμφανίζονται νέες συγχορδίες. Με αυτό τον τρόπο προκαλείται ανανέωση του ενδιαφέροντος του ακροατή.

Χωρίς υπερβολή, όλα τα κομμάτια κλασσικής μουσικής κάνουν μετατροπεία, και μάλιστα πολλές φορές καθόλη την διάρκειά τους (το θέμα "σε ποια και πως" το αφήνουμε για κάποια άλλη φορά). Στην mainstream μουσική (pop/rock), η μετατροπεία εμφανίζεται σε πολύ μικρότερο ποσοστό. Αυτό συμβαίνει γιατί τα κομμάτια είναι μικρής διάρκειας και συνεπώς δεν υπάρχει χρόνος ούτε για να γίνει το αρχικό κλειδί μονότονο αλλά ούτε και για να μοιραστεί σε δύο ή περισσότερα κλειδιά. Η αρμονική αντίθεση μεταξύ των διαφόρων τμημάτων του κομματιού, π.χ., μεταξύ verse και chorus, επιτυγχάνεται με άλλες τεχνικές, όπως "κρύβοντας" κάποιες συγχορδίες του κλειδιού από το verse και "αποκαλύπτωντάς" τες στο chorus. Υπάρχει όμως μία συγκεκριμένη μέθοδος μετατροπείας που συναντάμε σε πάρα πολλά κομμάτια, όπως και στο "Living on a prayer": Η απότομη μετατροπεία του τελικού chorus σε υψηλότερο κλειδί.

Εξετάζοντας τις συγχορδίες και την μελωδία του "Living on a prayer" διαπιστώνουμε ότι το κομμάτι είναι στο κλειδί του Em μέχρι και το guitar solo. Τα τρία βασικά τμήματά του είναι τα εξής:
α. verse, βασιζόμενο στο γνωστό riff κιθάρας/μπάσσου (το riff είναι ακριβώς στα πλαίσια των riffs που εξετάσαμε στο προηγούμενο άρθρο περί pedal tones),
β. pre-chorus ("She says we 've got to hold on..."), το οποίο, αν και αυτόνομο, είναι φτιαγμένο με τέτοιο τρόπο ώστε το τέλος του να είναι ασταθές και να οδήγεί έντονα στο τμήμα που το διαδέχεται, αυτό του
γ. chorus ("Oh, we 're half way there...").

Μετά το σόλο, ακούγεται ξανά το pre-chorus, δίνοντας την ισχυρή εντύπωση ότι θα επιστρέψει και το chorus (όπως ακριβώς έγινε και στις προηγούμενες εμφανίσεις του). Πράγματι, το chorus έρχεται, αλλά όχι στην Em τονικότητα! Όλες οι συγχορδίες και η μελωδία έχουν μετατοπιστεί κατά διάστημα μικρής τρίτης, περνώντας απότομα το κομμάτι στην Gm τονικόητα! Αυτή η άνοδος σε υψηλότερο κλειδί δημιουργεί και μία αντίστοιχη συναισθηματιή ανάταση!


Ένα άλλο κομμάτι που κάνει χρήση αυτής της μεθόδου στον υπέρτατο βαθμό είναι το "

Will you be there

" του Michael Jackson. Έχει ενδιαφέρον να δούμε την δομή του κομματιού λίγο αναλυτικά.

Μετά τα δύο χορωδιακά μέρη (το πρώτο είναι παρμένο από την 9η συμφωνία του Beethoven!), τα πλήκτρα παίζουν το intro (

1:48

), που είναι χτισμένο πάνω σε μία παρατεταμένη D αρμονία η οποία μόνο στο τέλος αντικαθιστάται από την Α συγχορδία (δεσπόζουσα). Έχουμε δηλαδή ένα πολύ απλό turnaround progression (I->V) στο κλειδί του D. Ακριβώς το ίδιο progression θα επαναληφθεί άλλες 9 (!) φορές, τις 4 με παρουσία φωνητικών.

Μετά την 9η επανάληψη, εμφανίζεται το μοναδικό "διαφορετικό" μέρος του κομματιού (

3:44

), που περιλαμβάνει καινούριες συγχορδίες, παραμένοντας στο κλειδί του D (η τεχνική αντίθεσης που αναφέρθηκε παραπάνω). Μάλιστα η τελευταία συγχορδία αυτού του μέρους είναι η Α, δίνοντας την αίσθηση ότι θα ακολουθήσει η D (όπως έγινε ήδη 8 φορές).

Αυτό όμως που ακούμε (3:56 (Embedding disabled, limit reached)) είναι το γνωστό μας πλέον turnaround αλλά μετατοπισμένο στο κλειδί του Ε. Το turnaround κλείνει στην δεσπόζουσα του νέου κλειδιού (B) και περιμένουμε η συνέχεια να μείνει στο E. Πράγματι το turnaround επαναλμβάνεται και ετοιμαζόμαστε για την τρίτη επανάληψη. Έλα όμως που πάλι ανατρέπονται οι προσδοκίες μας, ακούγοντας το turnaround στο κλειδί του F# (4:19 (Embedding disabled, limit reached))! Δεν τελειώνουμε όμως εδώ! Στο 4:42 (Embedding disabled, limit reached) το turnaround ακούγεται σε ακόμα υψηλότερο κλειδί, αυτό του G#! Είναι εντυπωσιακό ότι πρακτικά με ένα απλό turnaround progression, σε συνδυασμό με το trick της απότομης μετατροπείας και της συνεχώς αυξανόμενης έντασης της ορχήστρας χτίστηκε ένα ολόκληρο κομμάτι!!! Παρατηρήστε ότι τα κλειδιά στα οποία ταξίδεψε το κομμάτι από την αρχή μέχρι το τέλος είναι D->E->F#->G#. Κάθε νέα άνοδος κλειδιού γίνεται σταθερά κατά διάστημα δευτέρας, έτσι ώστε, αν και σε κάθε νέα μετατροπεία προκαλείται έκπληξη στον ακροατή, υπάρχει μία κανονικότητα στην διαδικασία.

Παρόμοια παραδείγματα θα βρείτε άπειρα στην mainstream μουσική, συνήθως με το κλειδί να ανεβαίνει 1 ή 2 ημιτόνια. Στους κύκλους των "σοβαρών" συνθετών η παραπάνω τεχνική θεωρείται απλοική και αποφεύγεται ως κοινότηπη και "cheesy" (εφαρμόζεται κατά κόρον στα τραγούδια της eurovision!). Από την άλλη, δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί που αμφισβητούν την επιτυχημένη εφαρμογή της στα παραπάνω παραδείγματα.

[Υπνοβάτης...]

Θεούλης όπως πάντα...

[ΡιχάρδοςΜαυροπερισσότερος]

Φοβερή ανάλυση!

Πρόσφατα εφαρμόσαμε το κολπάκι αυτό σε μια διασκευή που κάνουμε με τη μπάντα και πραγματικά μετράει!

[hot_sauce (φλουτσ)]

όντως φοβερή ανάλυση....ευχαριστούμε Fourier!

[Alex_Under]

Κάτι τέτοια topic με κάνουν να νιώθω άχρηστος και να θέλω να σταματήσω να παίζω κιθάρα....