Οδηγίες για την ίδρυση Κρυφού Σχολείου

[papous]

"Στον τόπο που γεννήθηκα
τα χάνει κανείς όλα
τις λέξεις τρώει ο καιρός
και μέσα από τις λέξεις
χάνονται τα μάτια, τα φιλιά
ακόμα και η ανάγκη να υποφέρεις"

Διάλεξα αυτό το υπέροχο ποιήμα της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρούκ για να ξεκινήσω το κείμενο των διευκρινήσεων για ένα και μόνο λόγο. Αυτό το λιτό και εξαιρετικά συμπυκνωμένο μέρος του Λόγου της Κατερίνας περικλείει τις αιτίες και τον λόγο ύπαρξης του Κρυφού Σχολείου. Το Κρυφό Σχολείο προσπαθεί να τροποποιήσει τα άτομα που αγαπάμε ώστε να μπορούν να κατα-λαβαίνουν τέτοια λόγο-κείμενα, να μπορούν να αποσπούν το περίβλημα της επιφάνειας και τελικά, να μπορούν να ζούν καλύτερα και κατ' επιλογή.

Η ανυπαρξία καθοδήγησης δεν το καθιστά και αναρχικό. Ίσα ίσα διέπεται από τις βασικές αρχές της μη εμπορευματοποιημένης  λογικής, από τους κανόνες της αντικειμενικότητας και της απόδειξης των πεπραγμένων, από την καλιέργεια της διαισθαντικής εμπνεύσεως, από το όνειρο και όχι από την φαντασίωση. Με απλά λόγια, διέπεται από τις αρχές των γονιών και των κηδεμόνων που αισθάνονται την ανάγκη να το δημιουργήσουν, διότι το Κρυφό Σχολείο αφορά και αναφέρεται στην βασική εκπαίδευση των παιδιών.

Τα άτομα που αισθάνονται την ανάγκη να το δημιουργήσουν είναι γονείς όπως η Amfenster κι εγώ, που αντιλαμβάνονται τον αποκλεισμό τους από τον σχεδιασμό του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος και την προσεγμένη και επιστημονική καθοδήγηση των παιδιών τους στην παραδοχή ενός κόσμου μαζικής φαντασίωσης, ενός κόσμου κατανάλωσης εικόνας και χρωμάτων, στον οποίο η τυχαιοποίηση αφορά μόνο την διαφυγή τους μέσω των τηλεριάλιτι! Άτομα που αντιλαμβάνονται πλέον την πλασματικότητα της αποξένωσης και της ισοπέδωσης των αξιών, που έχουν μάθει τον τρόπο της πολιτιστικής αντίστασης.

Πολύ εύλογα θα διερωτηθούν πολλοί: "Λόγια, λόγια, λόγια. Που είναι οι αποδείξεις της χρησιμότητας? Πότε έχει ξαναγίνει αυτό στο παρελθόν? Πρώτη φορά εισέρχεται η ανθρώπινη κοινωνία σε κρίσεις? Πρώτη φορά προσπαθεί κάποιος - αν παραδεχθούμε πως αυτά που αναφέρει αγγίζουν την πραγματικότητα- μέσω της παιδείας να καθοδηγήσει συνειδήσεις? Ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει τις αντοχές του χωρίς την αναγκαιότητα ύπαρξης Κρυφών Σχολείων όπως έχει αποδειχθεί και ιστορικά"

Ας σταματήσω προς στιγμήν με ένα απόφθευγμα: "Ακόμα κι αν το Κρυφό Σχολείο δεν υπήρχε στο παρελθόν είναι επιτακτική η ανάγκη να δημιουργηθεί στο μέλλον"

[FSL]

Φιλενάδα πότε έκανες παιδί και δε μου το πες?

[Ιανός]

Λοιπόν, μπέσα pappou, δεν καταλαβαίνω τι είναι αυτό που προσπαθείς να πεις.
Δεν θέλω να φανώ προπέτης, αλλά το μόνο που διακρίνω είναι ένας λεκτικός φορμαλισμός.
Το γεγονός πως γενικότερα στην κοινωνική και πολιτική στάση και δράση του καθενός μας, κι όχι μόνον σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση των παιδιών μας, ισχύει απολύτως και η ατομική ευθύνη, και όχι μόνον η συλλογική, είναι γεγονός αναμφισβήτητο κι έχει, νομίζω, ειπωθεί πολλές φορές εδώ.
Άλλωστε, όπως υποστηρίζει κι ο Παπανούτσος, η παιδεία δεν περιορίζεται στην σχολική εκπαίδευση αλλά συναποτελείται από "τα δοκιμασμένα και κατακυρωμένα από τον χρόνο προϊόντα της πνευματικής παραγωγής του ανθρώπου ως όντος κατ' εξοχήν κοινωνικού και συγκεκριμένα: τη γλώσσα και τους κανόνες της σκέψης, τον μύθο και τους τύπους της λατρείας, τα έθιμα του οικογενειακού βίου, τους πολιτικούς θεσμούς και το δίκαιο, τις μεθόδους εργασίας και συναλλαγής, τις καλαισθητικές και ηθικές αποτιμήσεις και τους τρόπους της κοινωνικής συμπεριφοράς".
Επομένως, η έννοια της παιδείας είναι πολυσύνθετη και πολυεπίπεδη και σ' αυτήν μετέχουμε (ή θα έπρεπε να μετέχουμε) όλοι, μαθητές και μη.
Γεγονός αποτελεί, πάντως, πως σε εποχές παρακμιακές, όπως αυτή που νομίζω πως βιώνουμε σήμερα, η παιδεία, όπως και όλα τα υπόλοιπα πολιτισμικά φαινόμενα (με εξαίρεση ίσως την τεχνολογία), παρουσιάζουν κάμψη και ύφεση. Εκεί, ακριβώς, μπαίνει η έννοια κι ο σκοπός της ατομικής ευθύνης του καθενός μας.
Όπως και να 'χει, η έννοια του "κρυφού σχολειού" υπονοεί μια κατάσταση στην οποία η παιδεία κι η μόρφωση τελούν υπό απαγόρευση και διωγμό, πράγμα που, ασφαλώς, δεν συμβαίνει σήμερα.

[amfenster]

Φιλενάδα πότε έκανες παιδί και δε μου το πες?

Οχι, οχι, παρεξήγησε ο φίλτατος papous... Χαχαχαχα...

Επί του θέματος τώρα:
Παιδιά, δε φαντάζομαι να πίστεψε κανείς πως σε τουτο δω το στέκι πρόκειται κάποιος να στήσει «κατηχητικό» όπου «βραχνά ο … papous, ο δάσκαλος εκεί, θα θεριεύει την αποσταμένη ελπίδα με λόγια μαγικά»!!! Και πως όλοι εμείς που σπεύσαμε να ταχθούμε στο πλευρό του, άλλοι ως συνοδοιπόροι και άλλοι ως ακόλουθοι, ξυπνήσαμε ένα πρωί με κανα όραμα αναβίωσης της κατανυκτικής ατμόσφαιρας του «κρυφού σχολειού» μέσα από το κατάφωτο και παλλαϊκά προσβάσιμο Ιντερνετ…
Οκ, είπαμε, ονειροπόλοι Δον Κιχώτες ίσως, νοσταλγοί κάποιοι, να το δεχτώ, όμως δεν είμαστε και τελείως για δέσιμο! Και δε μιλάω φυσικά εκ μέρους όλων, τον εαυτό μου περιγράφω και απενοχοποιώ, αλλά και οι υπόλοιποι δε μου ‘χουν δώσει την εντύπωση ψυχοπαθών.
Έχοντας ήδη κάνει μια μικρού μήκους συζήτηση με τον papou σε άλλο –σχετικό όμως – θέμα, θεώρησα πως τούτο το καινούριο είναι μια συνέχεια, μια νέα ώθηση για περεταίρω σχολιασμό, για κατάθεση απόψεων και, γιατί όχι, προσπάθεια εξεύρεσης μιας κάποιας λύσης που θα ανταποκρίνεται έστω στις προσδοκίες ημών των ολίγων, των ακροβατούντων μεταξύ της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας και του αβέβαιου και δυσοίωνου μέλλοντος.
Θα μου πείτε, «εσύ κυρά μου θα το διαμορφώσεις το μέλλον και μάλιστα κατά βούληση?». Μα ναι! Εγώ και ο καθένας από μας, με ό,τι κουβαλάει ως προίκα, με ό,τι επιθυμίες έχει για τον εαυτό του, για τα παιδιά του ή για τα εγγόνια του ή και για τις επόμενες γενιές, με όση δύναμη έχει. Κι αυτό δεν θεωρώ πως με ντύνει με τον μανδύα του… εθνοσωτήρα (που δεν τον διεκδικώ), είναι για μένα δικαίωμα και υποχρέωση μου, είναι για μένα μονόδρομος να φροντίζω και να προσπαθώ για το καλύτερο.
Εξέλαβα λοιπόν το νέο αυτό θέμα του papou ως ένα κάλεσμα, ως ένα συνωμοτικό κλείσιμο του ματιού, ως μια αγγελία «ζητείται» στην οποία απέστειλα το βιογραφικό μου. Τώρα, πως από τούτα που εγώ σκέφτηκα, φτάσαμε να συζητάμε κατά πόσο είναι κατανοητός ή όχι ο λόγος του Μαρξ και αν αποδεικνύεται ιστορικά η ύπαρξη και η λειτουργία του κρυφού σχολειού κατά την τουρκοκρατία, δεν μπορώ να το καταλάβω. Μπορεί να φταίω κι εγώ…

[YmiRLinG]

ΠΑππου μιλας τοσο γενικα και αοριστα... Οχι οτι δεν σε καταλαβαινω απλα καταλαβαινω οτι γυρνας γυρω γυρω απο ενα θεμα το οποιο σε εχει πονεσει και θα ηθελες να το αλλαξεις αλλα ονειροπολεις...

Καταρχας το αναρχια δεν ειχε κακη εννοια. Και ετσι οπως το περιγραφεις ειναι αν-αρχο δεν εχει καποιον αρχηγο, ειναι ακριβως αυτο που ελεγε ο μπακουνιν ελευθερος αναμεσα σε ελευθερους ανθρωπους. Τεσπα.

Στο ζουμι θεωρω πως ο γονιος οποιος ειναι τοσο απεγνωσμενος με την κατασταση δεν εχει αναγκη το κρυφο σχολειο. Δηλαδη τι θελω ν απω? Εαν ο γονιος ειναι αρκετα συνειδητοποιημενος θα δωσει στο παιδι απο μονος του τις απαραιτητες αξιες.

Τελος ο γονιος ο οποιος θεωρει οτι το συστημα δεν εινια καλο αντι να αναθεματιζει αγωνες παιδιων να κανει αυτος αγωνα για να το αλλαξει. Διοτι ο γονιος που δεν προτιθεται να κανει αγωνα ουτε να συνυπαρξει στο κρυφο σχολειο θα μπορεσει.

[pinelopi]

Κατ' αρχάς να συμφωνήσω με την amfenster.

Εαν ο γονιος ειναι αρκετα συνειδητοποιημενος θα δωσει στο παιδι απο μονος του τις απαραιτητες αξιες.

Άλλος ο ρόλος των γονιών και άλλος αυτός του σχολείου. Μπορεί να είναι παράλληλοι αλλά δεν είναι ίδιοι και ο ένας δεν μπορεί και δεν είναι σωστό να αντικαθιστά τον άλλον.

[YmiRLinG]

Εαν ο γονιος ειναι αρκετα συνειδητοποιημενος θα δωσει στο παιδι απο μονος του τις απαραιτητες αξιες.

Άλλος ο ρόλος των γονιών και άλλος αυτός του σχολείου. Μπορεί να είναι παράλληλοι αλλά δεν είναι ίδιοι και ο ένας δεν μπορεί και δεν είναι σωστό να αντικαθιστά τον άλλον.

Ναι αλλα ο παππους λεει οτι το σχολειο θα εινια απο τους γονεις για τα παιδια, δηλαδη δεν θα ειναι ουσιαστικα σχολειο με τηνεννοια που το ξερουμε.

[FAIRY-The return!]

Ρε παιδια...Μπορει καποιος σας παρακαλω να μου εξηγησει το θεμα που ανοιξε ο παππους? Τι ακριβως είναι?

Για το αν πρεπει να ιδρυθει κρυφο σχολιο?

Ποια ειναι τα καλα του?

Η θελει να ιδρυσει ο ίδιος κρυφο σχολιο κ μαζευει συμμετοχες??

δωστε μου τα φωτα σας! pleaseee!!!

[papous]

Σαφώς και δεν μπορεί να θεωρηθεί ως φαντασίωση η κατάθεση συγκεκριμένων προτάσεων και ως ξύλινος λόγος η ανάλυση του σκεπτικού που οδήγησαν σε αυτές. Ο χαρακτηρισμός τους ως όνειρο θα αποτελούσε τιμή αν δεν ήταν ήδη εφαρμοσμένες στην πράξη.
Amfenster, χαίρομαι που κατανόησες επακριβώς και τα ελατήρια και την αφορμή αυτής μου της αναφοράς και συγχώρεσέ με αν δημιούργησα ένα μικρό μπλέξιμο σχετικά με την οικογενειακή σου κατάσταση   .

Χωρίς να επιζητώ να πείσω κανέναν - αντίθετα επιθυμώ να πεισθώ και να αφουγκραστώ όσο το δυνατόν περισσότερες απόψεις - αναφέρω ότι ο τρόπος εκπαίδευσης που ανέφερα είναι ο προφανής, ο λογικός και ίσως ο μόνος που απομένει για όσους έχουν έστω και ψήγματα αγάπης προς τον συνάνθρωπο και ελάχιστη συναίσθηση κοινωνικής ευθύνης.
Η αδυναμία ανάπτυξης τρόπου σκέψης που να μπορεί να συγκρίνει μεγέθη αφηρημένων κυρίως εννοιών και να αφομιώσει -όχι να αποτυπώσει - βασικές αρχές της ερευνητικής μεθοδολογίας είναι πλέον διαδεδομένη σε μια μεγάλη μερίδα του νεανικού πληθυσμού και προβληματίζει όσους ασχολούνται με την Ανώτατη εκπαίδευση. Ο τρόπος ανάπτυξης κριτικής σκέψης, δυστυχώς, διδάσκεται στο Δημοτικό και όχι στο Πανεπιστήμιο.

Το ξεκαθάρισμα της ιστορικής μνήμης και η δημιουργία εθνικής συνείδησης δεν έχει να προσφέρει τίποτα στην ανάπτυξη του πνεύματος. Η πνευματική ανάπτυξη του ατόμου θα οδηγήσει από μόνη της στην μελέτη της ιστορίας και στην εξακρίβωση του παρελθόντος. Εξάλλου είναι γνωστό το ρητό "η ιστορία γράφεται από τους νικητές" και διαβάζεται από τους ηττημένους, θα μπορούσε να προστεθεί.
Γιαυτό και είναι λυπηρό το γεγονός της ενασχόλησης των περισσοτέρων "ειδικών" μόνο με την διδασκαλία της Ιστορίας και όχι με την διδασκαλία των Μαθηματικών ή της Νεοελληνικής Γλώσσας. Ή με την ανυπαρξία μιας αξιοπρεπούς βασικής μουσικής παιδείας.

Και βέβαια θα μπορούσα να δικαιολογήσω τον τρόπο διδασκαλίας της Ιστορίας εφόσον προσπαθούν να αμβλύνουν τις αντιθέσεις των λαών στην πορεία για την ΕΕ. Εξάλλου η προσπάθεια δημιουργίας εθνικής συνείδησης στους λαούς της Ευρώπης άρχισε τον 17ο αιώνα πριμοδοτούμενη από την ανερχόμενη αστική τάξη που ήθελε να απαγγιστρωθεί από τον συγκεντρωτισμό των απολυταρχιών.
Για ποιόν λόγο όμως ευτελίζεται η διδασκαλία των Μαθηματκών και της Νεοελληνικής Γλώσσας?

[Witchking]

Για ποιόν λόγο όμως ευτελίζεται η διδασκαλία των Μαθηματκών και της Νεοελληνικής Γλώσσας?

Έχεις ήδη απαντήσει. Διότι τα μαθηματικά σε κάνουν να σκέφτεσαι και η γλώσσα να μιλάς και να γράφεις. Ζητούμενα στην εκπαίδευση ή τελικά όχι?

[papous]

Πιο συγκεκριμένα και αναλυτικά αγαπητέ Witchking: Τα Μαθηματικά δείχνουν τις βασικές αρχές που διέπουν την λογική και τον κριτικό τρόπο σκέψης, η Γλώσσα σε οδηγεί στην κατανόηση του Λόγου δηλ του πνεύματος, και η Μουσική στην κατανόηση της σύνδεσης σκέψης και πνεύματος.

[Μαργαρίτα Π.]

Ρε παιδια...Μπορει καποιος σας παρακαλω να μου εξηγησει το θεμα που ανοιξε ο παππους? Τι ακριβως είναι?

Για το αν πρεπει να ιδρυθει κρυφο σχολιο?

Ποια ειναι τα καλα του?

Η θελει να ιδρυσει ο ίδιος κρυφο σχολιο κ μαζευει συμμετοχες??

δωστε μου τα φωτα σας! pleaseee!!!

Μα είναι απλό. Το "κρυφό σχόλιο" είναι το αντίθετο του "φανερού σχολίου".

[papous]

Ρε παιδια...Μπορει καποιος σας παρακαλω να μου εξηγησει το θεμα που ανοιξε ο παππους? Τι ακριβως είναι?

Για το αν πρεπει να ιδρυθει κρυφο σχολιο?

Ποια ειναι τα καλα του?

Η θελει να ιδρυσει ο ίδιος κρυφο σχολιο κ μαζευει συμμετοχες??

δωστε μου τα φωτα σας! pleaseee!!!

Μα είναι απλό. Το "κρυφό σχόλιο" είναι το αντίθετο του "φανερού σχολίου".

Πολύ καλό!!!!!!!!!

Αχ Fairy, Fairy δεν είσαι φέρυ! Γιατί δεν ρωτάς εμένα απευθείας παιδάκι μου? Φοβάσαι μην σε μαλώσω?

Όχι βρε Φέρυ δεν μαζεύω συμμετοχές. Απλά ο Freemind έκανε ανοικτή πρόταση κάποτε προς όλους να καταθέσουν τις απόψεις τους και προτάσεις για την βελτίωση της παιδείας και είπα να ανταποκριθώ. Ο ίδιος βέβαια με αφόρισε μετά από αυτό, αλλά δεν έχει καμία σημασία. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω και σε σένα με όσο πιο απλά λόγια μπορώ την πρότασή μου.

Το περιβάλλον
Η ιδέα του Κρυφού Σχολείου ήρθε ουρανοκατέβατη σε μια συζήτηση μπαμπάδων. Εκεί λοιπόν υπολογίσαμε ότι θα έπρεπε να έχουμε ένα απόθεμα περί τα 30.000 ευρώ για την εκπαίδευση του κάθε μας παιδιού. Κι όταν λέμε εκπαίδευση όχι τίποτα σπουδαίο. Κανα δυο ξένες γλώσσες, μουσική, χορό, αντε και κανα φροντιστήριο αν χρειαστεί για να βοηθήσει την εισαγωγή του σε κανα Πανεπιστήμιο για να βρει καμια δουλειά της προκοπής. Τότε λοιπόν συνειδητοποιήσαμε ότι δεν προσφέρουμε στα παιδιά μας παιδεία. Προσπαθούμε να παρέχουμε ένα μέσον επιβίωσης στον σκληρό και άδικο τούτον κόσμο, τα οδηγούμε απλά σε μια στρούγγα επιλογής και τίποτε άλλο, κι όλα αυτά χωρίς καν να τα ρωτήσουμε. Θεμιτό, ίσως και απαραίτητο, ίσως να είναι η σκληρή πραγματικότητα της εποχής μας, αλλά δεν προσφέρουμε παιδεία. Έχουμε αφεθεί στις κατευθυντήριες γραμμές που δίνει το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα. Και λογικό αφού ως έντιμοι πολίτες θεωρούσαμε ότι η πολιτεία είναι υπεύθυνη για την εκπαίδευση, όπως αναφέρει ρητά το Σύνταγμα. Και - ώ του θαύματος - αντιληφθήκαμε ότι η δωρεάν παιδεία που παρέχει το κράτος δεν είναι δωρεάν και κυρίως δεν είναι παιδεία. Και ότι τα συνθήματα του τύπου "δωρεάν παιδεία για όλους" είναι μια μικροπολιτική μπαρούφα για αγοραία κατανάλωση. Κι εμείς οι βλάκες φροντίζαμε να μάθει το παιδί μας μια ξένη γλώσσα αλλά δεν φροντίζαμε να μάθει την μητρική του γλώσσα.

Έτσι λοιπόν αποφασίσαμε να αναλάβουμε προσωπικά την εκπαίδευση των παιδιών μας και δημιουργήσαμε ένα Κρυφό Σχολείο. Για να παρέχουμε τουλάχιστον παιδεία. Όχι - σε προλαβαίνω - δεν σταματήσαν την δημόσια εκπαίδευση, λειτουργεί παράλληλα. Μην μου ζητάς να το δεις, είναι κρυφό και πρέπει να είναι κρυφό για λόγους που θα εξηγήσω παρακάτω.
Καταθέτω λοιπόν την εμπειρία μου, σύντομα, σε μορφή οδηγιών:

Οδηγία Νο1 Μορφή
Η καλύτερη μορφή είναι αυτή του παλαιού τετρατάξιου Δημοτικού με μικρό αριθμό μαθητών, 5-6 το πολύ. Βολεύει διότι τα παιδιά δεν είναι όλα της ίδιας ηλικίας και ένας δάσκαλος είναι αρκετός.

Οδηγία Νο2 Μαθήματα
Τα μαθήματα που πρέπει να διδάσκονται είναι: Μαθηματικά, Νεοελληνική Γλώσσα και Μουσική. Τους λόγους τους εξήγησα παραπάνω και δεν θα επεκταθώ. Η διδασκαλία της Ιστορίας, Θρησκευτικών, Γεωγραφίας κα, θεωρείται περιτή. Την οικογενειακή ιστορία μπορεί να την διδαχθεί το κάθε παιδί σπίτι του από τα παραμύθια της γιαγιάς του, κι αν δεν έχει γιαγιά ας φτειάξουν οι γονείς του δικά τους παραμύθια. Το ίδιο και τα περί θρησκείας ας τα μάθει στο κατηχητικό ή στο τζαμί ή στην συναγωγή ή όπου και αν θέλουν οι γονείς του. Τα υπόλοιπα μπορεί κάλλιστα να τα μάθει σε μεγαλύτερη ηλικία, δεν χάλασε ο κόσμος. Πρώτα πρώτα πρέπει να μάθει να μαθαίνει.

Οδηγία Νο3 Διδακτικό προσωπικό
Αν μεταξύ των γονέων υπάρχει ένας δάσκαλος είναι ευχής έργο. Αν όχι δεν χάλασε κι ο κόσμος. Αναλαμβάνει ένας από όλους. Και μην χολοσκάτε για την εκπαιδευτική σας δεινότητα. Να θυμάστε πως ένας κακός δάσκαλος ενός καλού συστήματος είναι 10 φορές προτιμότερος από ένα καλό δάσκαλο ενός κακού συστήματος. Ο δάσκαλος δεν αμοίβεται αλλά ένα δωράκι το χρειάζεται ο καθένας. Εδώ ακόμα και στους βουλευτές δίνουμε αποζημίωση.

Εδώ σταματάω. Θα σε κούρασα. Δεν ξέρω κι όλας αν σε ενδιαφέρει το θέμα για να συνεχίσω. Καληνύχτα.

[Ιανός]

Κάτσε ρε papou, γιατί δε μας τα 'γραφες έτσι απλά και ξεκάθαρα εξ αρχής για να καταλάβουμε κι εμείς;
Γιατί έπρεπε να υπάρχει κώδικας;
Τέσπα.

Η διδασκαλία της Ιστορίας, Θρησκευτικών, Γεωγραφίας κα, θεωρείται περιτή.

Διαφωνώ. Κάθετα.
Δε μας λείπουν τεχνοκράτες, μας λείπουν καλλιεργημένοι άνθρωποι.
Η ιστορία, η θρησκειολογία, η σύγχρονη γεωγραφία (που δεν περιορίζεται στην χωρική ανάλυση, αλλά συμπεριλαμβάνει ανθρωπογεωγραφία, λαογραφία, και υλικό πολιτισμό), η μουσική (ασφαλώς) και η ρητορική (δηλαδή ο τρόπος να αρθρώνει κάποιος δομημένα και πειστικά την σκέψη του, τόσο στον προφορικό, όσο και στον γραπτό λόγο), είναι πρωταρχικά συστατικά μιας ουμανιστικής παιδείας. Τα μαθηματικά και τη νεοελληνική γλώσσα (εδώ υπάρχουν κάποιες ενστάσεις) τα παιδιά τα διδάσκονται σε ικανοποιητικό βαθμό (στα μαθηματικά, ειδικά, το πρόγραμμα είναι εξαντλητικό) και μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια. Χρειάζεται, βεβαίως, και η γονική συνδρομή, η συνεχής παρακολούθηση, ειδικά στη γλώσσα.
Παρ' όλα αυτά, η γονική συνδρομή θα πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτική και να μην αμφισβητεί ποτέ (φανερά) την αυθεντία του δασκάλου.
Ο δάσκαλος αντιπροσωπεύει μια εξω-οικογενειακή αυθεντία, της οποίας ο σεβασμός είναι απολύτως απαραίτητος για τη σωστή διαπαιδαγώγηση, αλλά και την ψυχική ισορροπία, του παιδιού.
Επίσης, χρειάζεται ιδιαίτερα προσεκτικός χειρισμός, ώστε το παιδί να μην ξεχωρίζει απ' τους συνομηλίκους του, να μην γίνει ο "εξυπνάκιας - φωτεινός παντογνώστης", γιατί τα παιδιά φέρονται με ιδιαίτερη σκληρότητα, πολλές φορές και βαρβαρότητα, σ' εκείνους που διαφέρουν και, συνήθως, τους απομονώνουν.
Η παιδαγωγική είναι επιστήμη. Οι γονείς θα πρέπει, νομίζω, να λειτουργούν συμπληρωματικά προς τον δάσκαλο, να τον συμβουλεύονται και να βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία και συνεργασία μαζί του.
Ο δάσκαλος, περισσότερο απ' τον καθένα, γνωρίζει την κατάλληλη παιδαγωγική μέθοδο, το μαθησιακό πλαίσιο, αλλά και ποια όρια πρέπει να τηρούνται στην παροχή πληροφοριών και γνώσεων αναλόγως την ηλικία του μαθητή.
Αν, όπως λες, μέσα στον "κύκλο" των διδασκόντων υπάρχει κάποιος δάσκαλος, έχει καλώς.
Αλλιώς αυτή η κίνηση του "κρυφού σχολειού" (που είναι, όντως, μια καλή ιδέα) θα πρέπει να γίνεται σε συνεργασία με τον δάσκαλο του σχολείου.

[Witchking]

Ιανέ , εγώ τώρα διαφωνώ περίπου κάθετα με μέρος όσων λες (με άλλα φυσικά και συμφωνώ) και μπαίνω στο ψητό.
Η χρηστικότητα ή/και χρησιμότητα ενός αντικειμένου υλικού ή νοητού , εξαρτάται από τον τρόπο χρήσης. Η Ιστορία , η θρησκειολογία κλπ είναι εντελώς άχρηστα για κάποιον (πέραν από το ότι έχει περισσότερες πιθανότητες να απαντήσει σωστά σε κάποια ερώτηση σε κάποιο τηλεπαιχνίδι , θα μου πεις κέρδος είναι και αυτό...) αν δεν μπορεί να επεξεργαστεί αυτές τις γνώσεις δια μέσω της σκέψης και της νόησης. Επομένως σε πρώτο βαθμό χρειάζεται η ανάπτυξη της σκέψης μιας και όταν αυτό εν τέλη επιτευχθεί τότε σε 2ο βαθμό χρήσιμα και τα άλλα.
Εαν κατάλαβα καλά το "κρυφό σχολείο" του papou δεν πάει να υποκαταστήσει-αντικαταστήσει το οργανωμένο δημόσιο , αλλά να εστιάσει ακριβώς εκεί που πονάει.
Στο 2ο σημείο που διαφωνώ και μάλιστα πολύ έντονα είναι ότι 

τα παιδιά τα διδάσκονται σε ικανοποιητικό βαθμό (στα μαθηματικά, ειδικά, το πρόγραμμα είναι εξαντλητικό)

.
Διδάσκονται δεν μαθαίνουν όμως και αυτό οφείλεται εν πολλοίς σε αυτό τον "εξαντλητικό βαθμό" .
Τα μαθηματικά από κάποιο σημείο και μετά (ιδιαίτερα στο λύκειο) αποτελούν ένα ιδιαίτερα αποκρουστικό αντικείμενο και φυσικά δεν φταίνε τα παιδιά (ούτε και οι εκπαιδευτικοί στον μεγαλύτερο βαθμό) αλλά το ίδιο το αντικείμενο όπως αυτό αντιμετωπίζεται  από το πρόγραμμα διδασκαλίας.
Για να επιτελέσουν επιτέλους τα μαθηματικά τον σκοπό τους στην εκπαίδευση θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος προσέγγισης τους κατά 180 μοίρες.

[Μαργαρίτα Π.]

Οδηγία Νο3 Διδακτικό προσωπικό
Αν μεταξύ των γονέων υπάρχει ένας δάσκαλος είναι ευχής έργο. Αν όχι δεν χάλασε κι ο κόσμος. Αναλαμβάνει ένας από όλους. Και μην χολοσκάτε για την εκπαιδευτική σας δεινότητα. Να θυμάστε πως ένας κακός δάσκαλος ενός καλού συστήματος είναι 10 φορές προτιμότερος από ένα καλό δάσκαλο ενός κακού συστήματος.

Επειδή πρόσφατα έβαλα έκθεση με θέμα "What makes a good teacher" και διάβασα με πολύ ενδιαφέρον τις απόψεις των παιδιών, θα μπορούσες να μου απαντήσεις κι εσύ στο ίδιο ερώτημα; Έχω κι άλλη απορία αλλά ας ξεκινήσουμε από το ερώτημα που σου έθεσα να δούμε αν οι απόψεις σου συμπίπτουν με εκείνες των παιδιών και τα ξαναλέμε.

[YmiRLinG]

ΜΕ βρισκεις αντιθετο παππου στο θεμα του δασκαλου. Ο γονεας λειτουργει τελειως διαφορετικα στην ψυχοσυνθεση του παιδιου απο οτι ο δασκαλος. Και στο λεω εγω που ειμαι ακομα 17 και το ζω ακομα αυτο το πραγμα.

Εχω αναφερει σε αλλο θεμα για την καταρτιση που πρεπει να εχει ενας δασκαλος και για την ικανοτητα στην διδασκαλια. Η διδασκαλια ειανι ενα λειτουργημα που καλως η κακως δνε μπορει να το τελεσει ο καθενας μας. Για αυτο καλο θα ηταν να φροντιζεται αυτος ο οποιος αναλαμβανει να εχει καποιες γνωσεις και την απαραιτητη ψυχικη διαθεση για να γινει δασκαλος. Διοτι εινια κατι υπερβολικα πολυπλοκο.

Τωρα οσον αφορα το τι διδασκεται προσωπικα θα παρεπεμπα σε σχολες της αρχαιας αθηνας. Μεσα στην παιδεια ειναι και η παιδεια του σωματος. Δεν ειδα δυστυχως πουθενα να αναφερεται η γυμναστικη. Η γυμναστικη και η μουσικη εινια απο τα πρωτα και βασικα τα οποια πρεπει να μαθαινει ενα παιδι.

[freemind]

Παρη, οταν το παιδι μαθαινει να μισει ενα μαθημα, φταιει ο εκπαιδευτικος που δεν φροντισε το μαθημα να το κανει ενδιαφερον, προσιτο και κατανοητο στο παιδι!
Το μεγαλυτερο ποσοστο των καθηγητων ( ιδιατερα μεγαλυτερων γενεων ) ειναι ανθρωποι που ποτε δεν εμαθαν να κανουν ενδιαφερον το μαθημα. Απλα εμαθαν να πιπιλιζουν τα ιδια και τα ιδια, και να παθαινουν πανικο οποτε αλλαζουν τα βιβλια!
Ελπιζω η νεα γενια καθηγητων να εχουν περισσοτερη ορεξη να ασχοληθουν με τον τροπο διδασκαλια του μαθηματος και οχι με την στειρα και βαρετη αποστηθιση κανονων και εννοιων!

[Witchking]

Σφάλεις τα μέγιστα Θανάση. Όταν ο εκπαιδευτικός υποχρεώνεται να βγάλει την ύλη βρες του εσύ τρόπους να το κάνει ενδιαφέρον. Όταν ο εκπαιδευτικός καλείται να διδάξει από συγκεκριμένα συγγράμματα συγκεκριμένης εκπαιδευτικής μεθοδολογίας  , βρες του εσύ τρόπους να τα αποφύγει και να κάνει ότι ο ίδιος του θεωρεί σωστό. Έξω από τον χορό όλοι χορεύουν θαυμάσια...

[gallinule]

Ναι αλλά όσοι είναι μέσα στο χωρό, χωρεύουν για να χωρεύουν.

Συμφωνώ απόλυτα με τον freemind. Οι καθηγητές και οι δάσκαλοι, με τη σιγουριά του δημοσίου, έχουν ξεχάσει το ρόλο τους -για να μη παρεξηγηθώ μιλάω για τη πλειοψηφία-.
Το παιδί δεν είναι μηχάνημα που ο καθηγητής εύκολα μπορεί να το καθοδηγήσει.
Το παιδί για να ενδιαφερθεί για κάτι πρέπει να του κινεί τη περιέργεια, δε μπορεί να σκεφτεί οτι πρέπει να το κάνει για να ζήσει σωστά στη κοινωνία, γιατί δραστηριοποιήτε βάσει των συναισθημάτων του και όχι της λογικής του.
Γι'αυτό ο δάσκαλος λέγεται και παιδαγωγός, γιατί ξέρει τρόπους να ξυπνά το ενδιαφέρον των παιδιών για μάθηση.
Καλός δάσκαλος δεν είναι ούτε ο παντογνώστης, ούτε αυτός που θα βγάλει περισσότερη ύλη σε λιγότερο χρόνο.
Καλός δάσκαλος δεν είναι αυτός που έχει τη γνώση, αλλά αυτός που έχει το τρόπο να τη μεταδώσει αυτή ή το ενδιαφέρον γι'αυτή.
Πόσα μαθαίνουμε με τη θελησή μας χωρίς δασκάλους και πόσα με δασκάλους χωρίς αυτή;
Εδώ πρέπει να πω, ότι μεγάλη ευθύνη έχει και η οικογένεια. Μην τα ρίχνουμε όλα στους καθηγητές.
Αυτή πρέπει να είναι το κρυφό σχολειό καθενός και αυτή πρέπει να αφυπνίστει να ασχοληθεί με τη παιδεία με τρόπο καταλυτικό για τον καθηγητή και το δάσκαλο.
Να βοηθάει το δάσκαλο με επισημάνσεις και πληροφορίες για το χαρακτήρα του παιδιού, και όχι να του κάνει τσαμπουκά επειδη του έβαλε 12 ενώ έπρεπε να του βάλει παραπάνω, ενώ στη πραγματικότητα μπορεί και το 12 να είναι πολύ. Αυτά είναι τα προβλήματα της μονομερής αξιολόγησης.

Για μένα το θέμα είναι λίγο αστείο, ''κρυφό σχολειό'' . Ακόμα και αν γίνει κάτι τέτοιο, οι μαθητές που θα συμμετέχουν σε αυτό, θα χαρακτηρίζονται γραφικοί απο το περιβάλλον τους και ίσως μπουν στο περιθώριο.
Καλό μεν, αλλά περιθώριο...

[gallinule]

Δε συμφωνώ ''πως ένας κακός δάσκαλος ενός καλού συστήματος είναι 10 φορές προτιμότερος από ένα καλό δάσκαλο ενός κακού''. Το κακό σύστημα γίνετε κακό και απο τους ίδιους τους δασκάλους.

Ένα μεγάλο πρόβλημα του συστήματος είναι ότι δεν αξιολογεί τους κακούς και τους καλούς.
Αλλά ακόμα και αν τους αξιολογούσε για πείτε μου το πως?
Το μεγαλύτερο πρόβλημα ενός δασκάλου κακού ή καλου, είναι τα δικά του προβλήματα, τα οποία τα μεταφέρει στη τάξη με τη ψυχολογία του και τη νευρικότητα του. Ένα προσόν που θα χαρακτήριζε έναν καθηγητή καλό, είναι να κάνει το μάθημα του ανεπηρέαστος απο τα δικά του προβλήματα.
Μη ξεχνάμε ότι οι καθηγητές είναι και άνθρωποι, αλλά πρέπει να θυμούνται και αυτοί ότι και τα παιδιά είναι καθήκον τους, εκτός απο το να τα εκπαιδεύσουν, να τα ψυχαγωγήσουν (με τη κυριολεκτική έννοια)
Δε θα ξεχάσω ποτέ αυτή τη ψυχολογική αστάθεια, που παρουσίαζαν οι καθηγητές απο μέρα σε μέρα. Τη μία νεύρα, την άλλη βαρεμάρα, την άλλη αφηρημάδα, την άλλη κεφάκια, κ πολλά αλλά που ξεκινούν απο καθημερινές καταστάσεις του μέχρι και κόμπλεξ. Το σημαντικότερο από όλα είναι ο καθηγητής να έχει ψυχολογική σταθερότητα και όταν κάνει μάθημα να σκέφτεται μόνο την υπεύθυνη διδασκαλία του.
Έχει πολλές ευθύνες ένας δάσκαλος, και με μισθό ίδιο με αυτό που πέρνει η γραμματέας, οι περισσότεροι τις εκμηδενίζουν.

[Νίκος]

Εγώ θα συμφωνήσω με τον Witchking. Γενικά νομίζω ότι τοποθετήσεις του τύπου φταίει ο εκπαιδευτικός που δεν το έκανε ενδιαφέρον (Freemind) ή ότι ο εκπαιδευτικός ξέρει τρόπους να ξυπνά το ενδιαφέρον των παιδιών για μάθηση (gallinule) είναι λίγο ουτοπικές και ίσως λίγο ρομαντικές. Δεν μιλάμε για μία ιδανική κοινωνία με ένα ιδανικό εκπαιδευτικό σύστημα. Μιλάμε για μια κοινωνία η οποία έχει αρχίσει να απαξιώνει την αξία της ακαδημαϊκής γνώσης και (ακόμα και την αξία των γνώσεων που μπορεί να πάρει το παιδί στο Λύκειο). Το ενδιαφέρον έχει μετατοπιστεί σε τελείως "πρακτικά" και μονοδιάστατα ζητήματα γνώσεων (π.χ. την να την κάνεις την γεωμετρία; πρόσθεση αφαίρεση σου χρειάζεται για να "βγεις" στη ζωή και διάφορα άλλα ευτράπελα) ίσως και λόγω τις αυξημένης οικονομικής ανασφάλειας.

Από την άλλη το ισχυρότερο μέσο μετάδοσης πληροφορίας και απόσπασης της προσοχής είναι η εικόνα. Ποια μέσα έχει σήμερα ένας παιδαγωγός για να ανταγωνιστεί την τηλεόραση στο της θέμα καλλιέργειας στάσεων του παιδιού απέναντι στη γνώση και στα άλλα παιδιά. Ο παιδαγωγός δεν έχει σχεδόν κανένα εποπτικό μέσο (άντε ένα μαυροπίνακα και καμιά διαφάνεια). Τα παιδιά μαθαίνουν φυσική από την τηλεόραση (Το ξύλο δεν επιπλέει στο νερό γιατί στο βυθό του μπικίνι (Μπομπ σφουγγαράκης) οι ξύλινες βάρκες κάνουν ελεύθερη πτώση). Και δεν λέω να καταργηθεί η τηλεόραση αλλά τουλάχιστον ας ακολουθήσουμε τις μεθόδους της και ας κάνουμε τη γνώση πιο ελκυστική-αλλιώς την κάτσαμε την βάρκα.
Ίσως θα έπρεπε να γίνει μια εκστρατεία ενημέρωσης προς αρκετούς γονείς οι οποίοι συνειδητά και μη απαξιώνουν τη σχολική και μετέπειτα γνώση. Ίσως θα έπρεπε κάποιος να τους μιλήσει και να τους εξηγήσει επιστημονικά ότι τα παιδιά δεν καταγράφουν απλά πληροφορίες όταν μαθαίνουν κάτι στο σχολείο, αλλά χτίζουν την προσωπικότητά τους, μαθαίνουν να συνεργάζονται και να υπάρχουν μαζί με άλλους, αναπτύσσουν τμήματα του εγκεφάλου τους και εξοικειώνονται με συλλογισμού-διαδικασίες (επαγωγική, παραγωγική, αναλυτικοσυνθετική, φαντασία), γίνονται εξυπνότερα, γίνονται περισσότερα ικανά να νιώσουν ευτυχισμένα. Και αυτά δεν είναι ουτοπικά. Είναι ρόλοι και αποτελέσματα της μάθησης επιστημονικά διαπιστωμένοι.

[gallinule]

Νίκο συμφωνώ με αυτά που λες, και αν διαβάσεις αυτά που λέω πέρι οικογένειας θα δείς ότι κάπου οι απόψεις μας συνδέονται.

Αυτά που λέω και εγώ και ο freemind είναι λίγο ρομαντικά, αλλά που είναι το πρόβλημα?
Κατά τη δική μου άποψη η δουλειά του δασκάλου θα έπρεπε να έχει περισσότερο κύρος απο αυτή του γιατρού στη κοινωνία, αλλά δυστυχώς όχι μόνο δεν έχει αλλά κοντεύει να εξισωθεί με τη γραμματέα του σχολείου
(στο μισθό ήδη έχει επέλθει ισορροπία)
Σε αυτή όμως τη πτώση δεν μπορώ να πω ότι φταίει μόνο το σύστημα. Κύριως υπεύθυνος είναι ο ίδιος ο δάσκαλος για τη πτώση του.

Αν η πρόταση ''ο εκπαιδευτικός *πρεπει να* ξέρει τρόπους να ξυπνά το ενδιαφέρον..'' είναι ρομαντική.
Η πρόταση ότι ''απο αυτό ξεχωρίζει ο καλός δάσκαλος απο τον κακό'' είναι πραγματικότητα. 

[papous]

Διασαφήνισα εξ αρχής ότι δεν επιζητώ να πείσω κανέναν. Αντίθετα επιθυμώ να πεισθώ. Αν όμως επιθυμεί κάποιος να με πείσει θα πρέπει κατ' αρχήν να ξεκαθαρίσει τις θέσεις του πάνω στο πρόβλημα που έθεσα και να κρίνει το σκεπτικό μου και κατόπιν να διερευνήσει την ευστάθεια των λύσεων. Δηλ. υπάρχει ή όχι πρόβλημα παιδείας και αν υπάρχει ποιό ακριβώς είναι το πρόβλημα? Η ερευνητική μεθοδολογία απαιτεί το πλήρες ξεκαθάρισμα του προβλήματος και τον καθορισμό του σκοπού, αλλιώς κάθε άποψη δεν είναι τίποτε άλλο από σκουπίδι.
Για να το πω με απλά λόγια θα δώσω ένα παράδειγμα, να κάταλάβει και η Φέρυ, που θέλουμε να καταλάβει όποτε μας συμ-φέρει αλλιώς δεν μας ενδια-φέρει: Αν εξετάζω το θέμα της μαθηματικής ανάλυσης της ακουστικής αρμονίας και κάποιος αντιπαραθέσει ότι η ακουστική αρμονία δεν χρειάζεται μαθηματική ανάλυση διότι είναι συναίσθημα και όλοι εμείς που ασχολούμαστε μ' αυτό το πρόβλημα είμαστε μαθηματικόπληκτοι και το μόνο που επιζητούμε είναι να μην επιτρέπουμε στους ανθρώπους να αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και να τους φορτώνουμε με την στείρα αποστήθιση κανόνων, τότε η συμμετοχή του στην συζήτηση της μαθηματικής ανάλυσης της ακουστικής αρμονίας υποβιβάζει, αν μη τι άλλο, τον εαυτό του.

Παρατηρώ όμως ένα ενδιαφέρον για τις οδηγίες (όχι από την Φέρυ που όπως όμως ανα-φέρει αλλού την ενδια-φέρει) και συνεχίζω την αναφορά μου στις υπόλοιπες. Αυτό δεν σημαίνει ότι περιφρονώ έξυπνες ερωτήσεις όπως αυτή της margarita p.

Οδηγία Νο4 Συμμετοχή
Ο αριθμός των συμμετεχόντων γονέων στο Κρυφό Σχολείο πρέπει να είναι όσον το δυνατόν περιορισμένος και να περιορίζεται μονάχα στα ιδρυτικά μέλη. Μην προσπαθείτε να πείσετε κανέναν, το Κρυφό Σχολείο είναι τρόπος άμυνας και όχι κίνημα. Μ' αυτόν τον τρόπο θα καταφέρετε να παραμείνει κρυφό. Μην επικοινωνείτε με άλλα Κρυφά Σχολεία, κρατείστε πάση θυσία την αυτονομία και την διαφορετικότητά σας.

Οδηγία Νο5 Τρόποι διδασκαλίας
Ακολουθείστε τον τρόπο που σας επιβάλει η αγάπη σας για τα παιδιά σας. Παραμείνετε κατά προτίμηση στους παλιούς και δοκιμασμένους τρόπους. Η αξιολόγηση νέων τρόπων διδασκαλίας και παιδαγωγικών μεθόδων απαιτεί γνώση την οποία είναι πολύ δύσκολο να αποκτήσετε και έρευνα την οποία δεν θέλετε να την κάνετε πάνω στα παιδιά σας. Μην ξεχνάτε ότι η επιστήμη χωρίς αρετή καταντάει βλακεία. Από την σκέτη βλακεία προτιμήστε την αρετή. Μην ξεχνάτε επίσης ότι κάθε απόφοιτος οποιασδήποτε σχολής αυτομάτως βαφτίζεται και δάσκαλος στηριγμένος επιστημονικά σε ένα απλό σεμινάριο. Θυμηθείτε ότι οι παιδαγωγοί της Αρχαίας Αθήνας ήταν συνήθως οι δούλοι που ήταν άχρηστοι για οποιαδήποτε εργασία.

Σκεφτείτε ότι όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα που μορφώνουν παιδιά προορισμένα για την στελέχωση υψηλών θέσεων του συστήματος ακολουθούν τους πατροπαράδοτους τρόπους διδασκαλίας. Οι νέοι τρόποι αφορούν συνήθως τους φερόμενους από το σύστημα και όχι τους φέροντες.

Αναρωτηθείτε πως επιθυμείτε να μορφωθούν τα παιδιά σας: ως υπάκουα μέλη ενός επιβαλόμενου κοινωνικού συστήματος γεμάτα προκαταλήψεις και μισαλοδοξία ή ως συνεργαζόμενα μέλη μιας κοινωνίας που αυτοπροσδιορίζεται και αυτοαναιρείται? Εάν επιθυμείτε το πρώτο δεν υπάρχει ανάγκη να δημιουργήσετε Κρυφό Σχολείο.

Μην ξεχνάτε τον γενικό κανόνα:"Ο δάσκαλος πρέπει να μαθαίνει από τον μαθητή του, γεγονός που ο μαθητής δεν πρέπει να γνωρίζει"

[συννεφάκι]

Σφάλεις τα μέγιστα Θανάση. Όταν ο εκπαιδευτικός υποχρεώνεται να βγάλει την ύλη βρες του εσύ τρόπους να το κάνει ενδιαφέρον. Όταν ο εκπαιδευτικός καλείται να διδάξει από συγκεκριμένα συγγράμματα συγκεκριμένης εκπαιδευτικής μεθοδολογίας  , βρες του εσύ τρόπους να τα αποφύγει και να κάνει ότι ο ίδιος του θεωρεί σωστό. Έξω από τον χορό όλοι χορεύουν θαυμάσια...

Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος..
Η άλλη όψη είναι, σαφώς, καλύτερη και ,ευτυχώς, ελπιδοφόρα.
Ο εκπαιδευτικός έχει την ευχέρεια να επιλέξει τα 2/3 της ύλης, που είναι υποχρεωτικά και να αφαιρέσει το 1/3 από αυτήν. Επομένως, μπορεί, αντί να «τρέχει» για να «βγάλει» την ύλη, να διδάξει λιγότερη και να την καλύψει σφαιρικά, καθώς θα έχει περισσότερο χρόνο.
Τα σχολικά εγχειρίδια, ως επί το πλείστον, είναι κατάπτυστα, παρ’όλα αυτά όμως, ο εκπαιδευτικός έχει την ευχέρεια να διανθίσει την ύλη με πρόσθετο υλικό, με πηγές και με ό,τι άλλο θεωρεί απαραίτητο για την καλύτερη δυνατή κατανόηση του προς διδασκαλία αντικειμένου.
Και αυτό, τα τελευταία χρόνια, αποτελεί επιταγή του Υπουργείου Παιδείας, ειδικά στο μάθημα της Ιστορίας που πλέον γίνεται όλο και περισσότερο από πηγές και όχι από τα σχολικά εγχειρίδια.
Εδώ, βέβαια, εγείρονται κάποια ερωτήματα, που αυτόματα αναιρούν το ελπιδοφόρο του πράγματος..
* Τι θα αφαιρέσει ο  εκπαιδευτικός από την ύλη? Σαφώς, αυτό είναι καθαρά υποκειμενικό και έχει να κάνει με την προσωπική ιστορία και τις πεποιθήσεις του καθενός..
* Ποιές πηγές και ποιά κείμενα θα χρησιμοποιήσει ο εκπαιδευτικός, και κατά πόσον αντικειμενικός θα είναι στη διδασκαλία τους? Ένας… Βελοπουλικός εκπαιδευτικός, λόγου χάρη, πόσο αντικειμενικά σφαιρική γνώση ή μάθηση μπορεί να προσφέρει?

                                                                    (..............................)