Περι μουσικής > Αρμονία και θεωρία της μουσικής

Μετατροπία

(1/9) > >>

STEFANOS604:
Σαν ηλεκτρονικός με εμπειρία 45 έτη αλλά και σχεδόν άλλα τόσα σαν ερασιτέχνης μουσικός , που όμως με τα Θεωρητικά της Αρμονίας ασχολήθηκα τα τελευταία 2 έτη  (είχα το βιβλίο του Καλομοίρη από το 1960 αλλά ήταν στο ράφι) , όταν πρωτοσυνάντησα τη λέξη ‘’Μετατροπία’’ μου φάνηκε πολύ καθαρευουσιάνικη και δεν μου πήγαινε καλά – ούτε και σήμερα τη θεωρώ δόκιμη λέξη , όπως και πολλοί άλλοι (Π. Αδάμ) . Έψαξα στο διαδίκτυο και είδα ότι η αντίστοιχη λέξη ήταν ‘’modulation’’ (τότε την κατανόησα πιο καλά αφού είμαι γνώστης των AM – FM – PM κυμάτων . Μ =Modulation και έχω τη γνώμη ότι θα ταίριαζε καλύτερα η λέξη ‘’Διαμόρφωση’’ ή ''Τονική Απόκλιση'' –χιουμοριστικά μιλώντας ‘’Να ένα θέμα για το προσεχές μουσικολογικό συνέδριο’’ προς επανεξέταση) .
 
  ''Τονική Απόκλιση'' : Με απλά λόγια η τονική απόκλιση καθορίζει πόσο απομακρυνόμαστε από τη βασική τονικότητα του κομματιού και αυτή η απομάκρυνση επιτυγχάνεται  με το συγκεκριμένο μηχανισμό αλλαγής τονικότητας που τον λέμε μετατροπία.  (Σε ατονικά κομμάτια - Είδος μουσικής έκφρασης το οποίο εμφανίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα -  η αίσθηση του πόσο έχουμε αποκλίνει αρμονικά δεν υφίσταται).
 Πιο απλά , που όμως πιστεύω ότι μπερδεύει τον αναγνώστη είναι ο ορισμός:

Το θέμα ‘’Μετατροπία’’ είναι θεωρητικό κι εγώ σαν ερασιτέχνης μουσικός θα προσπαθήσω εδώ να δώσω μόνο αυτά που κατανόησα με πρακτικές εφαρμογές .Τα παραδείγματα αυτά αναφέρονται κυρίως στη λαϊκή μας μουσική (έστω σε μουσική στυλ Eurovision και όχι σε κλασσικά κομμάτια όπου δεν έχω καμιά εμπειρία).

 
 Στη μουσική οι όροι μετατροπία και τονική μεταφορά αναφέρονται στην αλλαγή της τονικότητας (του τόνου όπως λέμε στην καθομιλουμένη) ενός τραγουδιού ή μελωδίας σε άλλη τονικότητα γι αυτό μερικές φορές (λανθασμένα) ταυτίζονται. Αλλά και η πλειονότητα των μουσικών ιστοσελίδων στο διαδίκτυο εξετάζει τις έννοιες μετατροπία και Τονική Μεταφορά μαζί.

Η ουσία σε κάθε μετατροπία είναι ότι γίνεται αλλαγή τόνου. Αν αλλάξει τόνο ένα μόνο τμήμα του κομματιού είναι ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ , αν αλλάξει τόνο πολύ μεγάλο μέρος ή οριστικά λέγεται ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ  ( Καλομοίρη Μανώλη).
 Όμως ο Καλομοίρης στην ανάλυση του  για τη μετατροπία δίνει μόνο παραδείγματα κλασικής (οργανικής) μουσικής.
 Εγώ αναφέρομαι  σε λαϊκή μουσική έστω , όπως είπα,  σε μουσική στυλ Eurovision. Βέβαια οποιοδήποτε ''ξένο'' ακόρντο βλέπουμε σε ένα κομμάτι σίγουρα δεν θα πρέπει να το λέμε και μετατροπία. Τότε είναι που απαιτείται η γνώση αρμονικής ανάλυσης για να πούμε  με σιγουριά περί τίνος πρόκειται. (Τότε βέβαια απαιτείται  φοίτηση σε ωδείο ή ανάλυση με μουσικοδιδάσκαλο).
 
 Την προσωρινή ή σκέτο Μετατροπία  - που φαίνεται ότι είναι η πλέον κατάλληλη  λέξηπου χρησιμοποιεί το ευρύ μουσικό κοινό- που την ονομάζω και  Πέρασμα και Επαφή ενός ξένου τόνου και Τονική Απόκλιση και Modulation ..., είναι αλλαγή τόνου όπου όμως δεν χάνεται εντελώς το αίσθημα του αρχικού τόνου, αλλά και μετά τη μετατροπία εξακολουθεί να υφίσταται, σε υπολανθάνουσα κατάσταση.
 ΜΕΤΑΤΡΟΠΙΑ λοιπόν είναι η μετάβαση από μια κλίμακα σε μια άλλη εντός  του ίδιου κομματιού. Η μετάβαση είναι προσωρινή (αφού γίνεται με επιστροφή στον αρχικό τόνο = Πέρασμα )
Δηλαδή όταν λέμε Πέρασμα εννοούμε την αλλαγή της τονικότητας ενός τραγουδιού σε άλλη τονικότητα την ώρα που το τραγουδάμε, για να γίνει μια αλλαγή, μια εξέλιξη στην κίνηση της μελωδίας. Δηλαδή δανειζόμαστε νότες και ακόρντα από άλλη τονικότητα  ή και αλλάζουμε τελείως τμήμα του τραγουδιού για να δώσουμε χρώμα , να αλλάξουμε τη διάθεση και να κινήσουμε το ενδιαφέρον των ακροατών.
Με το Πέρασμα όμως σε νέα τονικότητα δεν επηρεάζεται μέρος του τραγουδιού της αρχικής τονικότητας. Πχ ένα τραγούδι που κάνει Πέρασμα από C σε Eb θα έχει ένα τμήμα του σε C και ένα άλλο τμήμα του σε Eb. Η μετάβαση δηλαδή είναι προσωρινή (αφού γίνεται επιστροφή στον αρχικό τόνο). Δηλαδή μπορεί κανείς να αφήσει τον αρχικό τόνο και να πάρει εντελώς περαστικά, ή και για αρκετό διάστημα, έναν καινούριο τόνο αλλά να ξαναγυρίσει στον αρχικό . Το Πέρασμα θα το συναντήσετε και με την ορολογία: επαφή ενός ξένου τόνου.
 
 Όπως φαίνεται στο παράδειγμα της φωτογραφίας , η απλούστερη και πιο συνηθισμένη μετατροπία είναι εκείνη που συντελείται μεταξύ συγγενικών τονικοτήτων, πχ μεταξύ C, G και F μείζονος ή ελάσσονος (Ματζόρε ή Μινόρε).
Ένα παράδειγμα από το ρεπερτόριο μου:
 
 
Παραδείγματα από το YouTube:
Αλλαγή τρόπου μέσα στο κομμάτι που είναι μέρος τις σύνθεσης και όπου σε κάθε κουπλέ ανεβαίνει η τονικότητα κατά ένα ημιτόνιο .
 ‘’Ένα Μαχαίρι’’ . Τα 3 πρώτα στιχάκια σε Am το 4ο σε Bbm το 5ο σε Bm  το 6ο σε Cm και το 7ο σε C#m .
! No longer available
Ομοίως το: ‘’ Όταν πηγαίναμε μαζί σχολείο’’
! No longer available
Ομοίως το: Ο ανθρωπάκος (Τάνια Τσανακλίδου) Από Cm , C#m,Dm,Ebm
! No longer available
Βρείτε μόνοι σας τις μετατροπίες στα παρακάτω:
TICO TICO saxophone
! No longer available
Alla molto turka : ένα ωραίο μουσικό παιχνίδι που σύμφωνα με πολλούς μουσικούς που επικοινώνησα δεν είναι μετατροπία – κανόνες πέραν  της μουσικής θεωρίας καθώς πάνω στις βαθμίδες όπου κινείται εφαρμόζουν διαστήματα άλλης κλίμακας/τρόπου.
! No longer available
ΟΝΕΙΡΟ ΔΕΜΕΝΟ:
! No longer available
ΚΟΙΜΗΣΟΥΑΓΓΕΛΟΥΔΙ ΜΟΥ:
! No longer available
ΠΡΩΙ ΠΡΩΙ ΜΕΤΗ ΔΡΟΣΟΥΛΑ :
! No longer available
AMORE MIO:
! No longer available
ΠΩΣ ΚΑΤΑΝΤΗΣΑΜΕ ΛΟΧΙΑ:
! No longer available
ΠΑΡΕ ΤΑ ΧΡΥΣΑΚΛΕΙΔΙΑ :
 ! No longer available
 
Ο όρος Μινορο - Μάτζορο ΔΕΝ υφίσταται στην επίσημη ορολογία
 

Outside playing
Κυρίως είναι μια τεχνική –δείτε εδώ- που χρησιμοποιείται στην jazz και δεν μπορεί να θεωρηθεί μετατροπία.
 Playing ‘outside’ is a term synonymous with jazz rock/fusion guitar players. Within traditional forms of jazz this term is replaced by ‘using chromaticism’.In blues, country, and folk forms it’s called ‘blue notes.’ In everything else it’s considered ‘the wrong notes’.
 Να και το ‘’outside playing !!’’ με φυσαρμόνικα (;) , όπως το καταλαβαίνω εγώ:
 Με τη διατονική φυσαρμόνικα για να τονίσεις-να δώσεις έμφαση- στα solos και στις μελωδίες χρησιμοποιείς την τεχνική bending .Αυτή η ασυμφωνία που δημιουργείται με το να παίζεις νότες εκτός της διατονικής κλίμακας προσδίδει μια αίσθηση – bluesy sound – στο παίξιμο της φυσαρμόνικας γεγονός που εξηγεί το γιατί τα bends χρησιμοποιούνται τόσο συχνά στα στυλ blues & rock. Ακούστε εδώ ένα τέτοιο ηχητικό απόσπασμα:https://www.box.com/s/si5yugj2iwbs9schtszb
 Βέβαια στα Blues, η blue νότα, δεν θεωρείται ‘’outside’’ αν παίζουμε με Blues πεντατονικές γιατί θεωρείται πως ανήκει στην κλίμακα που παίζουμε και επιπρόσθετα αν σε οποιαδήποτε κλίμακα παίξουμε κάποιες νότες εκτός κλίμακας σε ανίσχυρα μέρη του μέτρου τότε δεν παίζουμε outside αλλά χρωματικές νότες προσεγγίσεις.

 Άλλη μια μορφή μετατροπίας:
Direct (abrupt) modulation: Άμεση (απότομη) μετατροπία: Μετατροπία η οποία δεν κάνει χρήση κοινών συγχορδιών ή κοινών φθόγγων. Όταν ένα κομμάτι αλλάζει τονικότητα απότομα χωρίς κοινές συγχορδίες δημιουργεί μια ξαφνική αλλαγή διάθεσης μέσω της ξαφνικής αλλαγής τονικότητας. Πχ από την τονικότητα C στην τονικότητα Α. Ακούστε ένα ηχητικό απόσπασμα εδώ: Στη μουσική της κλασικής περιόδου τέτοιες μετατροπίες γίνονται μεταξύ των φράσεων (phrase modulations). Μια πολύ καλή εξήγηση για το πώς γίνεται απότομη μετατροπία εδώ:

 Σημείωση: Τώρα, αν θέλουμε να κοιτάξουμε το θέμα περισσότερο αναλυτικά θα πρέπει να μελετησουμε το κλασικό ρεπερτόριο και όχι το λαϊκο , σύγχρονο ,ρεμπέτικο κλπ αφού οι κλασικοί συνθέτες είναι εκείνοι που εκμεταλλεύτηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτές τις τεχνικές.
Εγω όμως δεν εχω τις γνωσεις για τέτοια αναλυση.

elrich:
Ρε συ Στέφανε, που γυρίζει σε ματζόρε το όνειρο δεμένο στο μουράγιο? Μήπως λες για άλλο τραγούδι? Από όσο ξέρω στην ίδια κλίμακα πάει όλο (Dm ή F).
Βρε λες να το παίζω τόσα χρόνια λάθος?

edit: Έχεις και άλλα περίεργα στο άρθρο σου.
Αφού δεν κατέχεις 100% το αντικείμενο (ούτε καν 10%), για ποιό λόγο κάθεσαι και τα γράφεις όλα αυτά? Το πιο σωστό από μέρους σου θα ήταν να ανοίξεις ένα Thread και να ΡΩΤΑΣ: σήμερα έμαθα αυτό παιδιά, είναι σωστό?
Κι εγώ ξέρω να αλλάζω ρεζέρβα και λάδια στο αυτοκίνητο αλλά αυτό δεν μεκάνει μηχανικό αυτοκινήτων. Πόσο μάλλον εκπαιδευτή μηχανικών.

STEFANOS604:

Dm                                                                                       A
Όνειρο δεμένο στο μουράγιο, πόρτα μου κλεισμένη στο νοτιά
A                                                                                           Dm    C
Έκανα τον πόνο μου κουράγιο, στην αγάπη μου έβαλα φωτιά
 
  F                                   C    Gm    C                           F
Μαύρος, βαρύς, ο ουρανός απόψε που ’ρθες να με βρεις
 Bb         GmC            F
Είναι μεγάλος ο καημός
 Bb           Gm                 C                     F    A
να τον αντέ-, να τον αντέξεις δεν μπορείς


Το ρεφραίν  (Μαύρος βαρύς ……είναι σε F ματζόρε ( τα 3 βασικά ακόρντα του : F – C – Bb)
Κι εγώ το παίζω χρόνια με 2 διατονικές φυσαρμόνικες  (1 φυσαρμόνικα τονικότητας Dm και μια F τονικότητας ).


Ευχαριστώ για το σχόλιο

elrich:
Πολύ σωστά τα έγραψες τώρα τα ακκόρντα. Γιατί στο παράδειγμά σου λες ότι είναι Dm - D τότε?
Η νότα F# που υπάρχει?

STEFANOS604:
Θα ήθελα να επισημάνω, ίσως εκεί οφείλεται το λάθος που κάνεις , ότι οι κλίμακες F ματζόρε και Dm μινόρε είναι κλίμακες σχετικές.


Στον κύκλο των 5ων φαίνονται οι σχετικές κλίμακες:

Πλοήγηση

[0] Λίστα μηνυμάτων

[#] Επόμενη σελίδα