Αι γενεαί πάσαι...

[Ο Νέος Κιθαρωδός]

Και μια που είναι των ημερών: Μου πέρασε τυχαία από το μυαλό χτες, Μεγάλη Παρασκευή, την ώρα που άκουγα το "Αι γενεαί πάσαι...".

Η μελωδία αυτή, είναι από τις πιο γνωστές και τις πιο ωραίες της εκκλησίας μας, και τραγουδιέται στον επιτάφιο, που είναι στην ουσία ένας θρήνος, ένα μοιρολόι και μια από τις πιο λυπητερές στιγμές όλου του εκκλησιαστικού κύκλου.

Η παραπάνω μελωδία, παρ' όλη την λυπητερή ατμόσφαιρα, είναι 100% σε κλίμακα ματζόρε, δηλ. χαρούμενη, στην ουσία όσο πιο χαρούμενη θα μπορούσε να είναι. Και τραγουδιέται στην πιο πένθιμη στιγμή του χρόνου... Υπάρχει άραγε κάποιο κρυφό νόημα ή συμβολισμός; Ή είναι και αυτό ένα από τα πολλά παράξενα της ελληνικής μουσικής, που μπερδεύει λυπητερές και χαρούμενες μελωδίες, ματζόρε και μινόρε με αναπάντεχους τρόπους;

[The JeSTeR]

Λοιπόν αυτά μου τα εξήγησε ο θεολόγος μου, ο οποίος εκτός από αρχαιολόγος-ιστορικος-θεολόγος-καθηγητής πανεπιστημίου ( ο τύπος είναι εγκυκλοπαίδεια!!! ) , είναι σπουδασμένος στη βυζαντινή μουσική και τη θεολογική της σημασία. Λοιπόν μου έλεγε πως η majore δείχνει το χαρμόσυνο μύνημα, αφού της ταφής έπεται η ανάσταση. Ενώ αν δεν κάνω λάθος οι 2 πρώτες στάσεις είναι μινόρε, η 3η αλάζει για να δείξει αυτή την προσμονή.
Όσο για τη βυζαντινή μουσική, είναι τρομερά περίπλοκη. Ο ίδιος μου ανέφερε ένα ύμνο της μεγάλης εβδομάδας, που ενώ ξεκινά σε ήχο χαρούμενο (δεν θυμάμαι το όνομά του), όταν μιλά για το Χριστό σωτήρα, στη συνέχεια λέει για την προδωσία του Ιούδα, και έτσι η κατάληξη γίνεται λυπητερή ( η πολύ γνωστή μινόρε βυζαντινή κλίμακα, με την 4η βαθμίδα αυξημένη αν δεν κάνω λάθος)
Μου το τραγούδησε, και πραγματι, ήταν πολύ εμφανές!!! Φτάνει φυσικά ο ψάλτης ξέρει να ψάλλει.

[SIB]

Παιδιά πολύ ενδιαφέρον το θέμα του συζητάτε. Στον ελάχιστο χωρο που έχουμε εδώ σημειώστε παρακαλώ και τα εξής : 1) Η σχηματοποιηση μινόρε-ματζόρε αφορά τη συγκερασμένη (δυτική) μουσική. Στην Ελλάδα (και στην Ανατολή) ισχύουν άλλα πράγματα. Έχουμε μη συγκερασμένη μουσική με φυσικά διαστήματα. Στις μουσικές γλώσσες της Ανατολής δομικό στοιχείο είναι το 4χορδο και ενίοτε το 5 και 3χορδο. Οι φωνές (νότες) οργανώνονται με βάση το γένος και τον ήχο 2) Έτσι πέραν του ''αι γενεαί πάσαι'' δεν θα σας κάνει εντύπωση ότι λ.χ. η "Συνεφιασμένη Κυριακή" του Β.Τσιτσάνη είναι σε δρόμο ματζόρε, ενώ το ''Χριστός Ανέστη" σε μινόρε ....
3) Συνεπώς όποιος καταπιάνεται με του 'δρόμους' οφείλει να ξέρει ότι α) δεν είναι κλίμακες, αλλά συνημμένα ή διαζευγμένα 4 ή 5χορδα με ό,τι αυτό συνεπάγεται β) οι 'δρόμοι' ή μάλλον τα μακάμια έχουν συγκεμριμένη πορεία, κατεύθυνση και φιλοσοφία και γ) δεν μπορούν να αποδοθούν με συγκερασμένα όργανα (μπουζούκι, κιθάρα, πιάνο κλπ.).  
4) Όποιος θέλει να ασχοληθεί με υπεύθυνη και σοβαρή αντιμετώπιση του θέματος ας μελετήσει το Μέγα Θεωρητικό του Σίμωνος Καρά και το έργο του Μάριου Μαυροειδή για τα μακάμια και τους ήχους. Πολύ βαθύς γνώστης του θέματος είναι εν ζωή και ο κ. Ρος Ντέιλυ.