Αυτό είναι ένα αριστούργημα στο οποίο έχω ήδη εθιστεί. Το ακούω συνεχώς σε repeat και το έχω βάλει μέσα σε ένα file folder που έχω ονομάσει "masterpieces" (fusion ή όχι). Μέσα στο folder αυτό βρίσκονται και κομμάτια όπως το "Seclusion" του Prashant Aswani, από το album "Revelation", κομμάτι που μου έχει κάνει μόνιμη ζημιά. Μπορώ όμως να πω με βεβαιότητα πως σπάνια ο Aswani καταφέρνει να με κάνει να ανατριχιάζω όσο κι αν απολαμβάνω τη μουσική του. Αντιθέτως, το "As Time Passes By" του Κώστα Βρετού με κάνει να ανατριχιάζω όσο κι αν το ακούω.
Πριν βιαστούμε να σκεφτούμε πως άτομα σαν τον Brett Garsed έχουν γράψει στο παρελθόν παρόμοια κομμάτια με τη σέσουλα, ας προσέξουμε τις ιδιοφυείς ακολουθίες των φράσεων αυτού του κομματιού. Υπάρχει μια ισορροπία και αρμονία στο κομμάτι η οποία έρχεται άνετα και φυσικά στο μέσο αυτί. Αυτή η ισορροπία θα προσδώσει στο κομμάτι αυτό διαχρονικότητα στο μέλλον, όταν πια γίνει γνωστό (μπορώ να βάλω άνετα στοίχημα γι' αυτό, το κομμάτι αυτό έχει την προοπτική να γίνει παρτιτούρα για φοιτητές μουσικών σχολών όπως το Berklee). Υπάρχει περιοδικότητα στο χρόνο και στα ρυθμικά γενικότερα, πράγμα που, ενώ βοηθάει το μη εξασκημένο αυτί να παρακολουθήσει τις φράσεις, είναι μπούμεραγκ για το συνθέτη αυτού του genre. Και είναι μπούμεραγκ διότι περιορίζει το συνθέτη στο να εκπλήξει τον ακροατή με μία μη περιοδική εναλλαγή αντικρουόμενων συναισθημάτων και να δώσει ένα μη ισορροπημένο αποτέλεσμα κυκλοθυμίας το οποίο είναι η θεμελιώδης έκφραση, κυρίως της τζαζ. Ο Κώστας έχει καταφέρει να πλουτίσει τις φράσεις του με ακολουθίες από νότες διαφορετικής διάρκειας οι οποίες θα δημιουργούσαν μία εικόνα συμμετρίας στην παρτιτούρα, αλλά και πάλι σπάει την αυστηρή περιοδικότητα των μουσικών ερωταποκρίσεων, βοηθώντας τις συναισθηματικές εναλλαγές.
Οι τονικότητες της μελωδίας από το κυρίως θέμα είναι τέτοιες που δημιουργούν το αίσθημα της αναμονής, καθώς καμία "ερώτηση" που γίνεται μέσα στο μουσικό διάλογο που ανοίγει το κομμάτι δεν απαντιέται "πλήρως", αλλά ανοίγει την επόμενη ερώτηση η οποία καθηλώνει τον ακροατή, καθώς το "θέμα συζήτησης" γίνεται ολοένα και πιο ενδιαφέρον. Παρόλο που στο άνοιγμα του κομματιού ο Κώστας χρησιμοποιεί την τεχνοτροπία του να επαναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της αρχικής ερώτησης και απάντησης δύο φορές (με διαφορετική κατάληξη στην απάντηση τη δεύτερη φορά), η αριστοτεχνική χρήση αρμονικών νοτών της κλίμακας δίνουν ένα συναισθηματισμό ο οποίος παραπέμπει σε άτομο το οποίο "μιλάει με τον εαυτό του" αλλά δεν κάνει αυστηρά λογικό διάλογο, οι ανησυχίες είναι συναισθηματικά φορτισμένες (με μέτρο). Αυτό το στοιχείο (που αποδίδεται στην ευρηματικότατη αντικατάσταση νοτών της κλίμακας μαντζόρε 7ης με αρμονικές νότες που "σπάνε" την ακολουθία της κλίμακας) κάνει τη μελωδία πραγματικά λυρική, παρά την αντικειμενική εξωστρέφειά της.
Οι θεματικές ενάρξεις και καταλήξεις των κλιμάκων "σκελετών" στις φράσεις του Κώστα παραπέμπουν σε άκουσμα μαντζόρε 7ης, εξ ου και το χαρωπό ύφος που δεσπόζει. Όμως οι χρωματικές που διαλέγει δίνουν και την αίσθηση της συγγενικής μινόρε 9ης, μιας συγχορδίας που προσδίδει και κάποια πολύ διακριτική λύπη και βάθος στα συναισθήματα και μυστήριο, καθώς μέσα στη μινόρε 9ης ζει και η "μυστηριώδης" μινουέτα. Ο περίτεχνος τρόπος με τον οποίο έχει "κόψει και ράψει" τα κομμάτια από τις κλίμακες και τα αρπέζ στη μελωδία και το σόλο ο Κώστας, επιτρέπει το να ακουστεί η μουσική του από διαφορετικούς ανθρώπους σε ποικίλες συναισθηματικές καταστάσεις. Μια πολύ ενδιαφέρουσα άσκηση για φοιτητές μουσικολογίας στο μάθημα της αρμονίας θα ήταν να πάρουν τη μελωδία και να της βάλουν ακομπανιαμέντα. Θα έβλεπαν πως οι εναλλακτικές δυνατότητες είναι τεράστιες όσον αφορά το συγκεκριμένο κομμάτι. Αυτό είναι για μένα μουσική ιδιοφυϊα στη σύνθεση. Και αυτό είναι που δίνει διαχρονικότητα σε ένα κομμάτι. Όταν μάλιστα κάποιος τα γράφει αυτά με άνεση "στην καθησιά" (πράγμα που εξηγεί και το πόσο άριστα δεμένο είναι και το κομμάτι σα σύνολο) είμαστε αντιμέτωποι με διάνοια.
Και έχουμε και σημεία όπως η φρασούλα στο 2:24, στο σόλο. Εκεί που έχει συμπαρασύρει ο Κώστας τον ακροατή με ένα καθηλωτικότατο τεμπέλικο τζαζ ύφος (δείτε πως βάζει τις 6-ες και 13-ες χρωματικές) ρίχνει ένα (αυτο)σαρκαστικό σχόλιο, κάτι σα να λέμε "άραξε μεγάλε, δεν τρέχει τίποτα." Και συνεχίζει με διακριτικά αυξανόμενη ενέργεια προς το κρεσέντο του σόλο...
Από πλευράς ερμηνείας, πρέπει να πω πως υπάρχει σαφής προσωπική σφραγίδα και πως δύσκολα θα μπορέσει κανείς να αποδώσει το παίξιμο όπως ο Κώστας. Εδώ το finger/fingernail picking παίζει ρόλο. Π.χ στο 0:34, στο κυρίως θέμα, κατά το ξέσπασμα του ζωηρού ρυθμού, πέφτει ένα νεκρή νότα/στακάτο/χτύπημα σε μία νότα, το οποίο δίνει πολύ παιχνιδιάρικο ύφος, αλλά θα έβγαινε πάρα πολύ διαφορετικά με πένα....
