Chord melody / Chord solo

[Harpwood]

Πριν λίγες μέρες έγραψα ένα απλό μουσικό θέμα, για τις  εκπαιδευτικές ανάγκες του ωδείου που εργάζομαι. Η αξία του είναι περισσότερο  διδακτική παρά συνθετική γιατί θα σας βοηθήσει να μάθετε:
-Πως να προσωποποιήσετε μια μελωδία.
-Πως να εναρμονίσετε μια μελωδία.
-Δημιουργική χρήση των arpeggio.
-Τι είναι η υπέρ-συγχώνευση (superimposing).
-Αρμονικές λειτουργίες και υποκαταστάσεις ακόρντων (χωρίς να  επεκταθώ όμως λόγω χώρου)




Είναι αναγκαία η κατανόηση των όσων γράφονται στο άρθρο "Λίγη θεωρία πάνω στις συγχορδίες" του  βίκι του kithara.gr, για την παρακολούθηση του  παρόντος άρθρου. Για όσους δυσκολεύονται να κατανοήσουν την κατασκευή  συγχορδιών ας ρίξουν μια ματιά και εδώ  που είναι γραμμένα λίγο πιο αναλυτικά.




Με βάση όσα γράφονται στο άρθρο "Λίγη θεωρία πάνω στις συγχορδίες", έχουμε τις εξής τριαδικές συγχορδίες  (triads) στην  τονικότητα του D ματζόρε:





Ουσιαστικά, είναι η κλίμακα D ματζόρε παιγμένη  σε συγχορδίες ή με μια λέξη εναρμονισμένη.  Παρατηρήστε σχηματικά τις ομοιότητες των συγχορδιών  με τα πολύ κοινά ανοιχτά ακόρντα της κιθάρας  όπως τα A, Am, D, Dm. Χρησιμοποιήστε προς όφελός σας την συμετρία της ταστιέρας. Σημειώστε  πως υπάρχει και θέμα με υποκαταστάσεις (πχ F#m=DΔ, G=Em7, A=F#m7), αλλά δεν θα επεκταθώ. Θα ασχοληθούμε  με αυτές κάποια άλλη φορά. Επίσης επιφυλάσσομαι κάποια στιγμή να πω σχετικά και  για τετράφωνη προσέγγιση.


Όταν ακούμε μία συγχορδία μας μένει στο αυτί η πιο ψηλή νότα  (σοπράνο). Αυτό σημαίνει πως εάν θέλουμε  να εναρμονίσουμε μία μελωδία ή να παίξουμε ένα chord solo, διαλέγουμε τις συγχορδίες με βάση  την σοπράνο έτσι ώστε να είναι ταυτόφωνη με την μελωδία ή μουσική ιδέα που  εναρμονίζουμε.


Ας δούμε λοιπόν αυτήν την απλή μελωδία. Τα πρώτα 8 μέτρα  είναι σε τέταρτα. Είναι λίγο μονότονο να  ακούμε μόνο τέταρτα γι' αυτό ενδείκνυται να προσωποποιήσουμε την φράση, αλλάζοντας  τις αξίες όπως νιώθουμε καλύτερα, με βάση το εσωτερικό μας αυτί, χωρίς όμως να αλλοιώσουμε  την αρχική ιδέα. Ακολουθεί το lead sheet και στο τέλος του thread ηχογραφημένο  παράδειγμα με όλα όσα δίνω παρακάτω.




Ακολουθεί η ίδια ακριβώς μελωδία αλλά εναρμονισμένη.  Παρατηρήστε πως η σοπράνο  ουσιαστικά  είναι η μελωδία και πως έχτισα τις φωνές κάτω από αυτήν.




Όπως βλέπετε, δεν είναι απαραίτητο η κιθάρα να παίξει  αυστηρά τις συγχορδίες σύμφωνα τις βασικές αλλαγές. Αλλά αυτή η προσέγγιση  απαιτεί αρμονική υποστήριξη από ένα δεύτερο όργανο (π.χ. μπάσο), διαφορετικά η  αρμονία του κομματιού θα "θαφτεί".  Όταν παίζουμε μία συγχορδία ή arpeggio "κόντρα"  πάνω σε μία διαφορετική συγχορδία, τότε έχουμε υπέρ-συγχώνευση.


Ακολουθεί παράδειγμα δημιουργικής χρήσης των arpeggio. Μπορείτε να  εντοπίσετε τις υπέρ-συγχωνεύσεις έκανα εδώ;




Τελειώνοντας, δίνω ένα PDF όπου θα βρείτε συγκεντρωμένες όλες  τις παρτιτούρες σε ένα αρχείο και ένα mp3 όπου μπορείτε να ακούσετε όλα όσα γράφω στις παρτιτούρες.  Δώστε ιδιαίτερη βάση πως οικειοποιούμαι και προσωποποιώ την μελωδία για να  αποφύγω τα μονότονα τέταρτα, τα διάφορα γεμίσματα ανάμεσα στο πρώτο και δεύτερο  μέρος του θέματος, πως φλερτάρω με arpeggio την αρμονία, τις  υπέρ-συγχωνεύσεις  και τους συγχορδιακούς  αυτοσχεδιασμούς στο τέλος... Δίνω επίσης και ένα  backing track για να εξασκηθείτε.
   

PDF download
example download
backing track download


Ευχαριστώ για τον χρόνο σας, ελπίζω να σας φάνηκαν χρήσιμα  τα γραφόμενά μου. Για απορίες και διευκρινίσεις απαντήστε σε αυτό το thread. Και να θυμάστε, κάθε  τραγούδι που παίζετε, παίξτε το σαν να το είχατε γράψει εσείς, σαν να ήταν δικό σας...


Harpwood,  Admin των blogs ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΖΑΖ (ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ), The Art of Jazz Guitar και συντάκτης στο TOADSTOOL SOUP

[Harpwood]

Για να προλάβω τυχών κακές γλώσσες, δεν θεωρώ τον εαυτό μου μουσικοσυνθέτη και τονίζω πως το συγκεκριμένο θέμα δεν στοχεύει στην ψυχαγωγία αλλά στην μάθηση. Τυχόν ομοιότητες με άλλες γνωστές μελωδίες, αν υπάρχουν, έγιναν υποσυνείδητα (επιρροές) και όχι εσκεμμένα ή κακόβουλα (clopyright)...

[Βραζίλης]

Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον... δηλαδή το πως μια απλή μελωδία μετασχηματίζεται σε μια πολύπλοκη σύνθεση με ύφος και ηχοχρώματα.

Όπως βλέπετε, δεν είναι απαραίτητο η κιθάρα να παίξει  αυστηρά τις συγχορδίες σύμφωνα τις βασικές αλλαγές. Αλλά αυτή η προσέγγιση  απαιτεί αρμονική υποστήριξη από ένα δεύτερο όργανο (π.χ. μπάσο), διαφορετικά η  αρμονία του κομματιού θα "θαφτεί".Όταν παίζουμε μία συγχορδία ή arpeggio "κόντρα"  πάνω σε μία διαφορετική συγχορδία, τότε έχουμε υπέρ-συγχώνευση.

Εννοείς να παίζει αρπέζ από άλλη (κοντινή(?)) συγχορδία της κλίμακας; ή να παίζει την ίδια συγχορδία με τη προσθήκη 1-2 "περαστικών" νοτών;
Και θα παίζει όταν από πίσω "υπονοείται" η βασική συγχορδία (δηλ δεν παίζεται, ή παίζει μόνο η τονική στο μπάσο), ή μπορεί να παίζει μαζί; (δηλ με 2η κιθάρα) Ρωτώ γιατί στο mp3 σου παίζεις μόνο μία κιθάρα, και στο τέλος "φαίνεται" να ξεφεύγεις αρκετά από τα βασικές συγχορδίες, θα μπορούσε δηλαδή κάποιος να ισχυριστεί ότι παίζεις πάνω σε άλλες.

[Fourier]

Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο Harpwood και όμορφα τα παραδείγματά σου, ιδιαίτερα αυτό με τα arpeggios! Πολύ καλή δουλειά έχεις κάνει και στα blog σου από ότι είδα! Ελπίζω και σε επόμενα, αντίστοιχου επιπέδου άρθρα, και, αν γίνεται, με παραπομπές σε κομμάτια που θεωρούνται ως αναφορά για την jazz (για εμάς που είμαστε εκτός χώρου! ).

Μια διευκρίνηση μόνο για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου: Στην παρτιτούρα με την βασική μελωδία αναγράφονται κάποιες αρμονίες (αλλαγές) για τις οποίες δεν γίνεται καμία αναφορά στο κείμενο. Να υποθέσω ότι είναι η βασική αρμονία του κομματιού και, συνεπώς, η χρήση συγχορδιών που υπονοούν άλλη αρμονία (αλλά με τον σωστό σοπράνο φθόγγο) είναι παραδείγματα superposition?

[Harpwood]

Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Είπα στο πρώτο μου thread να μην σας τζαζέψω.






Οι βασικές αλλαγές που δίνω στην βασική μελωδία είναι η αρμονία :
||: D | D | D | D :||: G | A :|| G | A | D | D|


Η μουσική δεν είναι τίποτε άλλο παρά εναλλασσόμενες καταστάσεις "ισορροπίας και έντασης (tension)"  - και  αρμονικά και στις δυναμικές. Η αρμονία όταν βρίσκεται σε ένταση λέμε πως πρέπει να λυθεί κάπου (ισορροπία).


Για 8 μέτρα έχουμε στατική αρμονία, ένα ξερό D. = Ισορροπία
Έπειτα η αλλαγή G->A δίνει ένταση. Η επόμενη αλλαγή που είναι πάλι G->A προσθέτει και άλλη ένταση η οποία προσθέτεται άλλη μια φορά στο τελευταίο G->A. Με άλλα λόγια έχουμε  κλιμακωτή ένταση. Ένταση που κάθε 2 μέτρα δυναμώνει. Έτσι η λύση της στα 2 τελευταία μέτρα είναι πολύ ευχάριστη στο αυτί αφού ο ακροατής ουσιαστικά και υποσυνείδητα αυτό θέλει να ακούσει.




Όσον αφορά την υπέρ-συγχώνευση (superimposing), ξέρω πως τα έγραψα τελείως συνοπτικά αλλά είναι δύσκολο να αναλυθούν όλα τα επιμέρους θέματα σε ένα μόνο thread -  πόσο μάλλον για την υπέρ-συγχώνευση που από μόνη της είναι θέμα που γεμίζει βιβλίο.
Θα γράψω πάντως ακόμα δυο λόγια σχετικά και σε όσοι θέλουν να εμβαθύνουν, δεν έχουν παρά να κάνουν μια μικρή έρευνα στο google για βιβλία και έξτρα υλικό...
Ας δούμε πρώτα τι λέει το λεξικό σχετικά με την υπέρ-συγχώνευση
superimpose:   To lay or place (something) on or over something else.
δηλ να βάλεις κάτι πάνω σε κάτι άλλο. Μουσικά σημαίνει πως αντί να παίξεις το ακόρντο/arpeggio που θεωρείται την συγκεκριμένη στιγμή δεδομένο από την αρμονία, παίζεις κάποιο άλλο. Δηλαδή δεν παίζουμε το ίδιο arpeggio με προσθήκη 1-2 "περαστικών" νοτών όπως ρωτάει χαρακτηριστικά ο Βραζίλης. Παίζουμε κάποιο άλλο, το οποίο είτε σχετίζεται αρμονικά με το δεδομένο ακόρντο που παίζεται από το rhythm section, είτε προϊδεάζει για την επόμενη δεδομένη αλλαγή συγχορδίας.


ΥΓ σχεδόν όλα τα ακόρντα που χρησιμοποιώ στο παράδειγμα είναι στα png που έδωσα. Στα τελευταία 2 chorus που αυτοσχεδιάζω με τα ακόρντα χρησιμοποίησα 2-3 που δεν τα έγραψα, παρασυρόμενος από τον αυθορμητισμό.