Έχεις μπερδευτεί γιατί είσαι εξοικειωμένος με την "απλή" συνθετική πρακτική της mainstream (μη-κλασσικής) μουσικής, που για εκπαιδευτικούς (και πρακτικούς) σκοπούς περιγράφεται ως εξής: "Η μουσική δημιουργείται από το συνδυασμό μελωδίας και συγχορδιών (ακόρντων)". Η περιγραφή αυτή είναι σωστή και επαρκής για την μουσική που αναφέρεται αλλά - όπως διαπιστώνεις και εσύ - αδυνατεί να εξηγήσει "προχωρημένες" μορφές μουσικής όπως η κλασσική.
Αρχικά, πρέπει να καταλάβεις τη σημασία (και διαφορά) των εννοιών "συγχορδία" και "αρμονία". Κατά την δική μου αντίληψη:
- Συγχορδία: Η συνήχηση (ταυτόχρονο παίξιμο) δύο ή περισσότερων φθόγγων από ένα όργανο (π.χ., μία κιθάρα). Συνήθως ο αριθμός των φθόγγων είναι περιορισμένος (το πολύ 4-5).
- Αρμονία: Το αισθητικό αποτέλεσμα που προκαλεί στον ακροατή η μουσική που δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα σε ένα μικρό σύνολο φθόγγων. Οι φθόγγοι αυτοί δεν είναι απαραίτητο να παίζονται ταυτόχρονα ή/και από το ίδιο όργανο.
Ένα παράδειγμα για να καταλάβεις την διαφορά: Πως μπορώ να "παράγω" C major αρμονία?
Ο πιο απλός τρόπος (και αυτός που μαθαίνουμε αρχικά) είναι να παίξουμε στην κιθάρα την συγχορδία C major (και για αυτό πολλοί ταυτίζουν τις έννοιες συγχορδία και αρμονία). Όμως δεν είναι αυτός ο μοναδικός τρόπος. C major αρμονία μπορεί να παραχθεί και με τους εξης τρόπους (μεταξύ αλλών):
- Παίζοντας το arpeggio της C major συγχορδίας στην κιθάρα
- Η κιθάρα παίζει ρυθμικά τον φθόγο C, το φλάουτο (πιθανόν με άλλο ρυθμό) τον φθόγγο G και το βιολί τον φθόγγο E. (Πρόσεξε ότι κανένα όργανο δεν παίζει την συγχορδία C.)
- Η κιθάρα παίζει μόνη της μουσική βασισμένη στους φθόγγους και συγχορδίες της C major κλίμακας (π.χ., ένα μέτρο μουσικής που περιλαμβάνει μια γρήγορη διαδοχή των συγχορδιών Dm->G7->C μπορεί να θεωρηθεί ότι εκφράζει C αρμονία)
Είναι εμφανές επομένως ότι η αρμονία είναι έννοια
γενικότερη της συγχορδίας.
Τα παραπάνω τα έγραψα με αφορμή το διαχωρισμό που κάνεις στο "πενταγραμμο που έχει την αρμονία". Ο όρος αυτός είναι λάθος αφού όλοι οι φθόγγοι, από όλα τα πεντάγραμμα, συμμετέχουν στην παραγωγή της αρμονίας. Πρόσεξε ότι στην αρμονία συμβάλλει και η (βασική) μελωδική γραμμή!
Στην κλασσική μουσική, η αρμονία κατά βάση δεν παράγεται παίζοντας συγχορδίες αλλά με κάθε όργανο (φωνή) να παίζει την δική του μελωδική γραμμή, ο συνδυασμός των οποίων παράγει την αρμονία της στιγμής. Προφανώς για να προκύψει καλό αποτέλεσμα χρειάζεται κάποια μεθοδολογία που συνήθως αναφέρεται ως
αντίστιξη (counterpoint): Πως, δηλαδή, συνδυάζω μελωδικές γραμμές που μπορεί να είναι τελείως διαφορετικές μεταξύ τους (αν τις ακούσει κανείς μόνες τους) ώστε το συνολικό αποτέλεσμα να είναι ευχάριστο στο αυτί (να παράγεται αρμονία).
Θεωρητικά μπορείς να συνδυάσεις με αντίστιξη όσο μεγάλο αριθμό θες από διαφορετικές μελωδικές γραμμές (φωνές). Στην πράξη πάνω από πέντε διαφορετικές φωνές είναι αδύνατο να τις παρακολουθήσει ο ακροατής και το αποτέλεσμα, αν και τεχνικά σωστό, είναι καλλιτεχνικά αδύναμο (πολύ "βαβούρα"). Συνήθως συνδυάζονται μόνο 2 ή 3 φωνές.
Καταλαβαίνεις ότι το ζήτημα της αντίστιξης είναι μεγάλο και δεν μπορεί να εξηγηθεί σε ένα post (ούτε είμαι και ο καταλληλότερος να το κάνω).
