Προωθώντας την απομόνωση του σύγχρονου ανθρώπου

[eternauta]

«Ω, αιώνια νύχτα! Πότε θα διαλυθείς; Πότε θα δουν τα μάτια μου το φως;
Σύντομα, σύντομα παλικάρι, ή ποτέ.»
(Ο Μαγικός Αυλός)

Στην εποχή μας τα μέσα μαζικής επικοινωνίας (ΜΜΕ) αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής μας ζωής. Οι εφημερίδες, το ραδιόφωνο, το ίντερνετ και κυρίως η τηλεόραση καταλαμβάνουν τον περισσότερο από τον ελεύθερο χρόνο του ανθρώπου.  Σύμφωνα με τις κατά καιρούς έρευνες ο μέσος άνθρωπος «καταναλώνει» περίπου 4 με 5 ώρες του καθημερινού ελεύθερου χρόνου του στη παρακολούθηση των ΜΜΕ. Αν υποθέσουμε ότι κατά μέσο όρο η εργασία, η μετακίνηση, το φαγητό και ο ύπνος απορροφούν  σχεδόν τις 18 με 20 ώρες του εικοσιτετραώρου μας, γίνεται φανερό ότι τα ΜΜΕ τείνουν κυριολεκτικά να κυριαρχήσουν στον περισσότερο, αν όχι σε ολόκληρο τον ελεύθερο χρόνο μας.
  Αν και ο περισσότερος κόσμος πιστεύει ότι η πέρα από τα όρια πολύ μεγάλη χρήση των ΜΜΕ  είναι μια παρεκκλίνουσα συμπεριφορά , (π.χ. οι ατελείωτες ώρες που καταναλώνουν οι έφηβοι στο ίντερνετ) πιστεύει  ότι και  η αποφυγή κάθε επαφής με τα ΜΜΕ  είναι εξίσου μια παρεκκλίνουσα συμπεριφορά. Έτσι λοιπόν όποιος «λιώνει» μπροστά σε μια οθόνη, είναι εξίσου «καμένος» με αυτόν που  συνηδειτά δεν βλέπει καθόλου τηλεόραση και απαξιεί  τη χρήση των ΜΜΕ. Αυτή τη συμπεριφορά την έχουν επιβάλει φυσικά τα ίδια τα ΜΜΕ και δεν είναι τυχαίο που λέγονται «μαζικά».
Oι θεσμοί και οι διεργασίες μέσω των οποίων συντελούνται  στη σύγχρονη κοινωνία η επικοινωνία και η ενημέρωση,  έχουν μαζικό χαρακτήρα με την έννοια ότι απευθύνονται σε ένα αριθμητικά τεράστιο ακροατήριο που συχνά το χωρίζει μια σημαντική γεωγραφική απόσταση και δεν βρίσκεται σε φυσική επαφή με τη πηγή επικοινωνίας. Αυτού του είδους η επικοινωνία προϋποθέτει τη δυνατότητα μαζικής παραγωγής, μετάδοσης και διανομής πληροφοριών, ιδεών, εικόνων και καταναλωτικών αγαθών η οποία απαιτεί τη διακίνηση σημαντικών χρηματικών κεφαλαίων, εκτεταμένη οικονομική διαχείριση, προηγμένη τεχνολογία, εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και ανεπτυγμένη γραφειοκρατική οργάνωση και διοίκηση.
Έτσι λοιπόν τα μηνύματα που απευθύνουν τα ΜΜΕ στο κοινό τους δεν είναι μοναδικά, άμεσα άρα και απρόβλεπτα ή ευμετάβλητα, αλλά προκατασκευασμένα, τυποποιημένα και σε μαζική βάση αναπαραγόμενα εμπορεύματα με ανταλλακτική αξία.
  Η επικοινωνία είναι μια εκ των βασικών θεσμών της κοινωνίας και του πολιτισμού ακριβώς επειδή είναι δημόσια και ανοιχτή σε όλους ανεξαιρέτως, ηλικίας, φυλής, θρησκείας, έθνους, χώρας και απευθύνεται σε όλες τις κοινωνικές τάξεις και στρώματα. Τα ΜΜΕ με βάση τα παραπάνω αντιλαμβάνονται το κοινό τους σαν ένα άθροισμα , μια μάζα «μέσων ανθρώπων» ομοιόμορφο και ομοιογενές κι  εφόσον τα μηνύματα τους  καταναλώνονται εξίσου από όλους, το κοινό αυτό τείνει πράγματι να λειτουργεί σαν μια μη διαφοροποιημένη μάζα «μέσων ανθρώπων». Επιπλέον αυτού του είδους η «επικοινωνία» που παράγουν  είναι κατά κύριο λόγο  αν όχι αποκλειστικά, μονής κατευθύνσεως: από τον πομπό-μέσο στο δέκτη-κοινό χωρίς ποτέ  αυτοί οι όροι να αντιστρέφονται .
Το σημαντικότερο όμως όλων είναι  ότι αυτού του είδους η μονοδιάστατη πληροφόρηση για να έχει αποτελέσματα πρέπει να καταναλώνεται ατομικά, απομονωμένα και μοναχικά χωρίς καμία ουσιαστική φυσική επικοινωνία μεταξύ του κοινού και σύμφωνα με αυτή την άποψη τα σύγχρονα ΜΜΕ συμβάλουν στη λειτουργία του κοινού σαν μια μάζα παθητικών και απομονωμένων «μέσων ατόμων», στη δημιουργία ενός «μοναχικού πλήθους» που χωρίς καμία άδεια από μέρος του εισβάλουν κυριολεκτικά  σε όλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής του κατευθύνοντας και διαμορφώνοντας τη  «εκ των άνω».
  Δεν είναι μόνο οι δημόσιες δραστηριότητες μας (πολιτικές, οικονομικές, πολιτιστικές)  που τα ΜΜΕ θέλουν να  έχουν την αποκλειστική χειραγωγία, αλλά ακόμη και οι πιο ιδιωτικές και απόκρυφες στιγμές της ζωής μας (οικογενειακές σχέσεις, σεξουαλική ζωή, παρέες). Όλη η ζωή μας αποτελεί αντικείμενο διείσδυσης των ΜΜΕ έτσι ώστε η συμπεριφορά μας να διαμορφωθεί σύμφωνα με τις επιταγές και τα πρότυπα της οικονομικοκρατικής εξουσίας. Σε όλους τους τομείς της ζωής τα ΜΜΕ προτρέπουν και ωθούν τα μέλη της κοινωνίας να υιοθετήσουν έναν ομοιόμορφο, ενιαίο τρόπο ζωής και συμπεριφοράς, ο οποίος διαμορφώνεται και επιβάλλεται «εκ των άνω», χωρίς καμία ουσιαστική συμμετοχή μας στη  διαμόρφωση του. Τα ΜΜΕ προσπαθούν (και το καταφέρνουν) να μετατρέψουν τον σύγχρονο άνθρωπο σε ένα άβουλο παθητικό μόριο μιας ομοιόμορφης ανθρώπινης μάζας.
 Η ανάπτυξη της τεχνολογίας μπορεί να ήταν επαναστατική όσο αφορά τη καλυτέρευση κατά πολύ των συνθηκών διαβίωσης μας σε επιστημονικό και τεχνολογικό επίπεδο, αλλά το «τίμημα» ήταν και η υποταγή σε αυτούς που την κατέχουν. «Όπου υπάρχει καλό υπάρχει και κακό» όπως κάλλιστα θα μπορούσε να έλεγε ένας βουδιστής καλόγερος του Ζεν.
 Η εκμετάλλευση  αυτής της ανάπτυξης από τη μεριά  των εξουσιαστικών ελίτ με αιχμή του δόρατος τα ΜΜΕ αποτέλεσε το πιο ισχυρό όπλο στα χέρια τους που μέχρι τότε καμία απαγόρευση και ολοκληρωτικός σκοταδισμός δεν μπορούσε να το καταφέρει τόσο καλά σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα.
Αυτό το όπλο ήταν ακριβώς η απομόνωση των ανθρώπων από τη κοινωνική τους βάση και τις αρχές του «συνέρχεσθε» με πρώτη πράξη την αστικοποίηση στις μητροπόλεις και κατόπιν την ατομικοποίηση τους και εν τέλει την απομόνωση τους μέσα στα διαμερίσματα-κλουβιά, όπου κανένας δε γνωρίζει τους ένοικους του διπλανού διαμερίσματος, σε αντίθεση με τις κάποτε γειτονιές όπου το χαρακτηριστικό τους γνώρισμα ήταν η κοινωνική συμμετοχή και η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων σε φυσικό επίπεδο.
Αυτός ο εγκλεισμός του ατόμου σε κτήρια-κλουβιά  έχει  σαν αποτέλεσμα την αποδυνάμωση  της κριτικής σκέψης εφόσον ο άνθρωπος δε μπορεί να συζητήσει και να «ζυγίσει» τη πληροφορία με άλλους ανθρώπους ώστε να φτάσει σε ένα συλλογικό συμπέρασμα  με συνέπεια το άτομο να ξεκοπεί από τις γεωγραφικές και κοινωνικές ρίζες του, από τις κοινότητες που παραδοσιακά ήταν ενταγμένος, να αισθάνεται μοναξιά και ανασφάλεια, η οποίες με τη σειρά τους ενέτειναν  τον ανταγωνιστικό χαρακτήρα των κοινωνικών σχέσεων με συνέπεια ο μοναχικός άνθρωπος να βιώνει τη κοινωνία που τον περιβάλει σαν ένα αλλότριο σύστημα στο οποίο νιώθει ότι δεν έχει καμία ελπίδα οποιασδήποτε δικής του επιρροής και ελέγχου όπως εξηγεί χαρακτηριστικά και ο Νόαμ Τσόμσκυ:  «Οι στόχοι των ΜΜΕ είναι να έχουν έναν παθητικό και υπάκουο πληθυσμό από τηλεθεατές και όχι συμμετέχοντες στην πολιτική αρένα, και από καταναλωτές στην εμπορική αρένα, σίγουρα όχι ανθρώπους που παίρνουν αποφάσεις και συμμετέχουν. Δηλαδή, μια κοινότητα από ατομιστές και απομονωμένους ανθρώπους, έτσι ώστε να μην μπορούν να οργανωθούν, να συνεισφέρει ο καθένας τις περιορισμένες δυνατότητές του και όλοι μαζί να γίνουν μια ισχυρή δύναμη που θα περιορίσει τη συγκεντρωτική εξουσία. Φυσικά, ακριβώς αυτό είναι που θέλει η ιδιωτική επιχειρηματική εξουσία. Από όλα αυτά μπορεί κανένας πολύ εύκολα να προβλέψει το είδος του συστήματος που παράγεται».
 Το ζήτημα της χειραγώγησης της κοινωνίας από τα ΜΜΕ είναι φυσικά τεράστιο και δεν μπορεί να αναλυθεί μέσα σε μια μόνο σελίδα της εφημερίδας.
 Αυτό που θέλω να αναδείξω μέσα από τις λίγες γραμμές του κειμένου είναι ότι πρέπει επιτέλους να κάνουμε πέρα τη μιζέρια της μοναξιάς και τον τρόμο της συνύπαρξης που τα ΜΜΕ «καλλιέργησαν» για εμάς, να ξαναθυμηθούμε οι μεγαλύτεροι/ες και να ανακαλύψουμε οι μικρότεροι/ες  ότι  δε γινόμαστε ελεύθερα ανθρώπινα όντα κατανοώντας τους εαυτούς μας σε απομόνωση αλλά μάλλον υπερβαίνοντας τους εαυτούς μας, δημιουργώντας σχέσεις με άλλους και, κατά μια ορισμένη έννοια, παραδιδόμενοι σε αυτούς.
 Μόνο τότε θα καταφέρουμε να διώξουμε τη «νύχτα» που απροσανατολίζει και αδρανοποιεί την ανθρώπινη πράξη, ώστε να μπορέσουμε να διακρίνουμε και να συμμετέχουμε συνδιαμορφώνοντας  στον καινούργιο κόσμο που θα γεννηθεί μέσα από τη μήτρα του παλιού. Η μεγαλειώδης εξέγερση του  Δεκέμβρη '08 μας έδειξε το δρόμο, ας μην μείνει μόνο σαν  μια ανάμνηση.

[Απόλλων]

Έχω δύο παρατηρήσεις να κάνω. Κατ' αρχήν δεν γίνεται σαφές αν αυτό αποτελεί δικό σου κείμενο ή είναι δανεισμένο από κάπου αλλού. Δεύτερον, δεν καταλαβαίνω τι σκοπό εξυπηρετεί η παράθεση ενός τέτοιου κατεβατού. Υπάρχει κάποιος λόγος για αυτή την "έκθεση ιδεών" με θέμα τα ΜΜΕ;

[eternauta]

Η απαντηση στη πρωτη ερωτηση ειναι ναι,ειναι δικο μου.
Η απαντηση στη δευτερη ερωτηση ειναι οτι οι γνωμες,οι αποψεις,οι θεσεις πρεπει να μοιραζονται για να κουβεντιαζονται, και αυτος ειναι ο μοναδικος λογος και σκοπος.
Γιατι εξυπηρετουν το διαλογο και αυτο ειναι σημαντικοτατο,οπως και το ιδιο το κειμενο πραγματευεται,αν εκανες το κοπο να το διαβασεις.
Και αν νομιζεις οτι τετοιου ειδους θεματα δεν εχουν θεση στο συγκεκριμενο φορουμ,θα σου απαντησω οτι ακριβως αυτη τη μονοδιαστατη "ενημερωση" "πολεμα" το κειμενο.

[parlats]

eternauta, προσωπικά πιστεύω ότι αν βάζετε κείμενα είτε δικά σας είτε άλλων, με μοναδικό σκοπό να συζητήσετε, τότε είναι σεβαστό και θεμιτό.

Επειδή όμως τελευταία ειδικά, τα πάντα καταλήγουν σε καβγάδες και διενέξεις, παρακαλώ από την αρχή να μην εξελιχθεί έτσι γιατί αυτή τη φορά δεν θα πάει σε κανένα κάδο, θα διαγραφεί απευθείας και ελπίζω να μη πεταχτεί κανένας να μιλήσει για φασισμούς και λοιπές κατηγορίες που έχουμε ακούσει τόσα χρόνια εδώ μέσα.

[gkou]

"Η μεγαλειώδης εξέγερση του  Δεκέμβρη '08 μας έδειξε το δρόμο, ας μην μείνει μόνο σαν  μια ανάμνηση. "
 αυτό δεν κατάλαβα πού κόλλαγε

[Απόλλων]

Η απαντηση στη πρωτη ερωτηση ειναι ναι,ειναι δικο μου.
Η απαντηση στη δευτερη ερωτηση ειναι οτι οι γνωμες,οι αποψεις,οι θεσεις πρεπει να μοιραζονται για να κουβεντιαζονται, και αυτος ειναι ο μοναδικος λογος και σκοπος.
Γιατι εξυπηρετουν το διαλογο και αυτο ειναι σημαντικοτατο,οπως και το ιδιο το κειμενο πραγματευεται,αν εκανες το κοπο να το διαβασεις.
Και αν νομιζεις οτι τετοιου ειδους θεματα δεν εχουν θεση στο συγκεκριμενο φορουμ,θα σου απαντησω οτι ακριβως αυτη τη μονοδιαστατη "ενημερωση" "πολεμα" το κειμενο.

Σχετικά με την πατρότητα του κειμένου, ο λόγος που ρώτησα ήταν ότι μέσα στο κείμενο (το οποίο διάβασα) υπήρχε η φράση:

"Το ζήτημα της χειραγώγησης της κοινωνίας από τα ΜΜΕ είναι φυσικά τεράστιο και δεν μπορεί να αναλυθεί μέσα σε μια μόνο σελίδα της εφημερίδας."

Η αναφορά σε εφημερίδα δημιουργεί την εντύπωση ότι το κείμενο αποτελεί δημοσίευση σε κάποιο έντυπο, οπότε θα ήταν δόκιμο να αναφερθεί εξ αρχής ο αρχικός τόπος δημοσίευσής του καθώς και ο συντάκτης του.

Όσο για το δεύτερο σκέλος, αν μη τι άλλο αυτό το forum έχει αποδείξει εμπράκτως ότι θέματα εντελώς άσχετα με τη μουσική ή την κιθάρα είναι ευπρόσδεκτα στους κόλπους του. Αυτό είναι το νόημα της ύπαρξης ενός πίνακα όπως το "Άνθρωπος και ζωή". Εγώ μπορεί να έχω μια προσωπική άποψη η οποία διαφέρει κάπως, αλλά αυτό δεν έχει σχέση με την παρέμβασή μου. Η ένσταση ήταν στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάστηκε το συγκεκριμένο θέμα, με ένα κείμενο το οποίο ειλικρινά εμένα μού θύμισε τις εκθέσεις που γράφαμε στο Γυμνάσιο, που στην καλύτερη περίπτωση μπορούσαν να επιτύχουν μια πολύ περιορισμένη, επιφανειακή και εν τέλει προβλέψιμη ανάλυση ενός φαινομένου. Και επειδή ακριβώς αυτό το ζήτημα έχει συζητηθεί κατά κόρον, εδώ μέσα και όπου αλλού μπορεί να φανταστεί κανείς, ίσως θα έπρεπε να επιχειρηθεί μια λιγότερο γενικόλογη και φλύαρη τοποθέτηση ώστε να γίνει συζήτηση πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα.

Αν λοιπόν παρέθεσες το κείμενο για διάλογο και ανταλλαγή απόψεων, μπορείς να λάβεις τα παραπάνω ως τη δική μου άποψη...

[eternauta]

Το κειμενο εχει δημοσιευτει στο 5 τευχος της εφημεριδας δρομου "Απατρις" που βγαινει στο Ηρακλειο Κρητης.

οσο για το "επιπεδο" του κειμενου, δεν θα ελεγα οτι ειναι "γυμνασιακο" αλλα..."πανεπιστημιακο" 
 και πιο συγκεκριμενα μια κυριως κοινωνιολογικη μελετη.

Νομιζω οτι το κειμενο δε προσφερεται για αντιπαραθεση και τσακωμους.
ο Δεκεμβρης κολλαει στο οτι εκεινες τις μερες πληθος κοσμου βρεθηκε διπλα διπλα στους δρομους,γνωριστηκε,συμμετειχε σε συζητησεις και δρασεις (δεν εννοω τις συγκρουσεις) και γενικοτερα εσπασε τη κανονικοτητα που αναφερεται στο κειμενο.

[Germ1984]

Θα συμφωνήσω με το κείμενο. Βεβαίως, κανείς δεν μας υποχρεώνει να μην έχουμε φαντασία, κανείς δεν μας υποχρεώνει να περνάμε τον ελεύθερο χρόνο μας μπροστα σε μια τηλεόραση και να απομονωνόμαστε και κανείς δεν μας υποχρεώνει να κατεβάζουμε αμάσητα όλα όσα μας παρουσιάζονται. Είναι στην διακριτική μας ευχέρεια να κάνουμε επιλογές και απ'ότι φαίνεται δυστυχώς, η πλειοψηφία μας κάνει τις λανθασμένες. Αυτό σίγουρα δεν οφείλεται σε εξωτερικούς αλλά σε εσωτερικούς παράγοντες. Ο άνθρωπος σαν όν έχει αδυναμίες και ελλείψεις οι οποίες γίνονται, γίνονταν και θα γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης ανά τους αιώνες.
Μόνο η παιδεία μας σώζει...όχι οι ψευδοεπαναστάσεις...

[Lo.Lee.Ta]

Germ μπορείς να αναφέρεις μερικές από τις ελλείψεις και αδυναμίες που αναφέρεσαι ?

[Απόλλων]

Το κειμενο εχει δημοσιευτει στο 5 τευχος της εφημεριδας δρομου "Απατρις" που βγαινει στο Ηρακλειο Κρητης.

οσο για το "επιπεδο" του κειμενου, δεν θα ελεγα οτι ειναι "γυμνασιακο" αλλα..."πανεπιστημιακο"  και πιο συγκεκριμενα μια κυριως κοινωνιολογικη μελετη.

Θα μού επιτρέψεις να διαφωνήσω. Εσύ ο ίδιος είπες ότι θέλησες να εκφράσεις κάποιες γνώμες, απόψεις και θέσεις. Τι σε κάνεις να πιστεύεις ότι αυτό που έγραψες είναι "πανεπιστημιακού επιπέδου"(!) και πολύ περισσότερο στοιχειοθετεί "κοινωνιολογική μελέτη"(!!!); Μια μελέτη προϋποθέτει έρευνα με επιστημονική μεθοδολογία, παράθεση στοιχείων και όχι απόψεων, στατιστικές αναλύσεις, βιβλιογραφίες και παραπομπές, και πολλά άλλα που έχω την αίσθηση ότι εσύ δεν τα γνωρίζεις. Δεν ξέρω σε ποιό πανεπιστήμιο πήγες εσύ, αλλά σε 1-2 που φοίτησα εγώ κάτι τέτοιο δεν θα πέρναγε ούτε για ανέκδοτο.

Πριν λίγα χρόνια έπεσε στα χέρια μου ένα παλιό τετράδιο με εκθέσεις μου από το Γυμνάσιο το οποίο η μητέρα μου είχε κρύψει κάπου. Οφείλω να ομολογήσω ότι γέλασα διαβάζοντας κάποια πράγματα που είχα γράψει σε ηλικία 13-14 ετών. Σε διαβεβαιώ με το χέρι στην καρδιά ότι το δικό σου κείμενο δεν είναι καθόλου καλύτερο από τις Γυμνασιακές μου εκθέσεις. Και αν νομίζεις ότι το γεγονός της δημοσίευσής του σε μια εφημερίδα τού προσδίδει αυτόματα κάποιο κύρος ή επίπεδο, πλανάσαι πλάνην οικτρά. Βέβαια η σημαντική διαφορά είναι ότι εσύ δεν είσαι 14 χρονών. Ή κάνω λάθος...;

[FloatingPoint]

«Ω, αιώνια νύχτα! Πότε θα διαλυθείς; Πότε θα δουν τα μάτια μου το φως;
Σύντομα, σύντομα παλικάρι, ή ποτέ.»
(Ο Μαγικός Αυλός)

eternauta που το nickname σου σημαίνει "αιθερο-ναύτης" στα Ισπανικά, <αχ, πόσες
δικές μας ελληνικές λέξεις δεν μας έχουν κλέψει αυτοί οι "κακοί" ξένοι> μέχρις εδώ
είσαι καλός. Μας παραθέτεις και λίγα λόγια από την πασίγνωστη όπερα του Μότσαρτ η
οποία πριν από χρόνια έγινε κι ένα πολύ καλό φίλμ. Το έχω δει.

είναι μια παρεκκλίνουσα συμπεριφορά , (π.χ. οι ατελείωτες ώρες που καταναλώνουν οι
έφηβοι στο ίντερνετ)

Και ως εδώ είσαι καλός. αυτή η πραγματική κατάσταση απασχόλησε κι εμένα πρόσφατα.
Πιο κάτω όμως το μάλλον μεγάλο κείμενό σου πλατυάζει και μπέρδεψες κι εμένα για το τι θες να πεις. Συμφωνώντας πλήρως με τον Απόλλωνα δεν είδα κάπου να είναι αυτό μια εμπεριστατωμένη μελέτη, και μάλιστα επιστημονική όπως εσύ λες. Εντάξει αναφέρεσαι σε θέματα κοινωνικά που σε απασχολούν προσωπικά, όχι άδικα και συμφωνώ μαζί σου εδώ, αλλά νομίζω ότι χρειάζεται να γίνεις πιο σαφής σ'αυτά που γράφεις και πιο συγκεκριμένος. Ομολογώ ότι κατέβαλα σημαντική προσπάθεια για να καταλάβω το που το πας. Άμα το άλλο άτομο θέλει μισή ώρα για να καταλάβει το τι γράφεις σε 1-2 σελίδες πυκνού κείμενου χάνεις τους αναγνώστες σου. Μην με παρεξηγήσεις, φιλικά σου μιλάω. ΟΚ?

[Germ1984]

Germ μπορείς να αναφέρεις μερικές από τις ελλείψεις και αδυναμίες που αναφέρεσαι ?

Η τάση εφησυχασμού και μετάθεσης των ευθυνών, η πίστη σε "αυθεντίες", η βαρεμάρα και η τεμπελιά και η πρόχειρη και προσωρινή λύση είναι μερικά παραδείγματα.
Επίσης ο άνθρωπος διακατέχεται από μια αίσθηση αδυναμίας απέναντι στο "επιθετικό" περιβάλλον η οποία οδηγεί στην τάση της επιθετικότητας, τάση με την οποία γεννιέται, κάτι το οποίο υποστηρίζει κ η σύγχρονη ψυχανάλυση.

Πάνω σε αυτά τα χαρακτηριστικά που εκτός του ότι προυπάρχουν στον άνθρωπο καλλιεργούνται εν μέρει και μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα και με ιδιαίτερη έμφαση εδώ στην Ελλάδα, βρίσκουν εύφορο έδαφος τα Μ.Μ.Ε και η εκστρατεία μαλ***ας που έχουν εξαπολύσει. Σκέψου οτι η προπαγάνδα ανέκαθεν (όπως και σήμερα) απευθυνόταν στα πάθη και στις ορμές των ανθρώπων, ποτέ στην λογική. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο πιστεύω ότι "οικοδομείται" και το μοντέλο του σύγχρονου ατομικιστή που περιγράφει ο eternauta στο κείμενό του.

[eternauta]

Το αν ειναι καταοητο η οχι το κειμενο,εναποκειται στην αντιληψη του καθενα να το καταλαβει .Συνηθως απαξιουμε κατι το οποιο δε κατανοουμε η το ζηλευουμε φιλε μου Απολλωνα.Παρολα αυτα εφοσον θελεις αναφορες σε βιβλιογραφια θα σου κανω τη χαρη.
Το κειμενο εχει δανεικα στοιχεια απο τα βιβλια:

Τεοντορ Αντορνο "Minima Moralia" εκδοσεις Peter Suhrkamp 1958
Κ.Καστοριαδης "η φαντασιακη θεσμιση της κοινωνιας"
Νοαμ Τσομσκι "Η Νέα Παγκόσμια Τάξη", 1999 εκδ. Ελεύθερος Τύπος
Μελίνα Σεραφετινίδου «Ο ρόλος των μέσων στην αναπαραγωγή του σύγχρονου καπιταλισμού» εκδόσεις Gutenberg 1987

Θα συμπληρωσω επισης οτι, "ειναι προτιμοτερο να πεταξουμε αυτο το κειμενο στον υπονομο επειδη δε το καταλαβαινουμε,παρα να ζητησουμε ενα συμπληρωματικο υπομνημα,για να αποδειξουμε στον εαυτο μας οτι ειμαστε ανθρωποι πνευματικοι,δηλαδη ηληθιοι" (Ραουλ Βανεγκεμ "για τη μιζερια των φοιτητικων κυκλων")

Δεν ξερω τι εχεις σπουδασει Απολλωνα,παντως απο κοινωνιολογια ειμαι σιγουρος οτι δε κατεχεις και πολλα πραγματα.Αυτο δεν ειναι κακο,κακο (για τον εαυτο σου) ειναι να "επιπλητεις" τον συνομιλητη σου οχι για το περιεχομενο ενος κειμενου αλλα για το αν ειναι η οχι επιστημονικο η γενικα καποιου "επιπεδου".Προφανως πρεπει σαν νεος να εισουν σπουδαιο ταλεντο στη γραφη,μιας και λες οτι στα 14 σου εγραφες καλητερα απο το δικο μου ετσι και αλλιως φτωχο κειμενο.Θα ειθελα να μας εβαζες μια απο τις τοτε εκθεσεις σου,δε χρειαζεται να εισαι τοσο σεμνος. Ακομη καλητερα θα ηταν να εγραφες τις οποιες ενστασεις σου επανω στο κειμενο με ενα αναλογο κειμενο. Δεν ισχυριζομαι οτι το κειμενο μου ειναι καλητερο απο καποιο δικο σου,αλλα γραψε μας κι εσυ ενα ωστε να το συζητησουμε,χωρις να κανουμε καποιου ειδους διαγωνισμο φιλοσοφικων ταλεντων,δε με ενδιαφερει καν η οποια συγκριση,βαριεμαι αφορητα τους διαγωνισμους και ακομη περισσοτερο τους ανταγωνισμους τους οποιους  θεωρω εντελως εξουσιαστικες ασκησεις συμπεριφορας.
το οτι παντως εχει δημοσιευτει σε μια εφημεριδα ειδικοτερα αντιεξουσιαστικη δε του προσδιδει κανενος ειδους "κυρος" ουτε φερει μεγαλητερο "βαρος" απο το να ειχε δημοσιευτει μονο εδω.

FloatingPoint, εκτος του οτι εχουμε δανεισει πολλες λεξεις στους "κακους ξενους" εχουμε ταυτοχρονα δανειστει και πολλες λεξεις απο αυτους.Για το "ναυτης" δεν ειμαι και εντελως σιγουρος αν ειναι ελληνικη λεξη,εχω την εντυπωση οτι εχει λατινικη ριζα.
Το Eternauta μεταφραζεται σαν "κυβερνοναυτης" αν και ουτε αυτο ειναι εντελως σωστο.Η εξηγηση που εχεις δωσει (αιθεροναυτης) ειναι μαλλον πιο κοντα στην εννοια της λεξης.Αν θελεις παντως να μαθει απο που ειναι δανεισμενο το ψευδονημο ριξε μια ματια εδω:
http://en.wikipedia.org/wiki/El_Eternauta

[Απόλλων]

Το αν ειναι καταοητο η οχι το κειμενο,εναποκειται στην αντιληψη του καθενα να το καταλαβει .Συνηθως απαξιουμε κατι το οποιο δε κατανοουμε η το ζηλευουμε φιλε μου Απολλωνα.

Φοβερά επιχειρήματα. Από πού να αρχίσω...

Κατ' αρχήν (αν πράγματι σε ενδιαφέρει μια κριτική), εγώ είπα ήδη ότι το κείμενό σου είναι φλύαρο, γενικόλογο, στερείται βάθους στην ανάλυση που επιχειρεί και βασίζεται στα γνωστά κλισέ που θα περίμενε να δει κανείς σε μια παιδική έκθεση (αναφορές σε "σπίτια-κλουβιά", χειραγώγηση των πολιτών ώστε να γίνουν "άβουλα όντα" χωρίς κρίση, αλλοτρίωση, απομόνωση, αποξένωση, αποτρίχωση και όλα τα σχετικά). Δεν είπα πουθενά ότι το κείμενο δεν είναι κατανοητό. Μην βάζεις λοιπόν λόγια στο στόμα μου που δεν έχω πει, και μην επιχειρείς να αναγάγεις τη συζήτηση σε πρόβλημα της δικής μου αντίληψης. Όσο για το ότι ζήλεψα το κείμενό σου, ας το αφήσουμε στην άκρη καλύτερα. Αν είσαι διατεθειμένος να εξευτελίσεις τόσο πολύ τον εαυτό σου και τη συζήτηση που εσύ ο ίδιος άρχισες καταφεύγοντας σε τέτοιες (επίσης παιδικές) τακτικές, μην περιμένεις να σού κάνω τη χάρη να απαντήσω.

Δεύτερον, έχω πρόβλημα με το πόσο μακροσκελές είναι το κείμενό σου σε σχέση με αυτά που θέλεις να πεις. Συνεχίζω να απορώ γιατί επέλεξες να περάσεις τα όποια μηνύματά σου γράφοντας (ή έστω παραθέτοντας) ένα "άρθρο" αντί να προτιμήσεις μια προσέγγιση πιο λιτή και λακωνική που σίγουρα θα ταίριαζε καλύτερα σε μια διαδικτυακή σελίδα και θα έθετε με πολύ πιο σαφή και συγκεκριμένο τρόπο τις βάσεις για μια συζήτηση. Πάνω σε αυτό δεν έχεις αναφέρει τίποτα.

Τρίτον, επειδή κι εγώ δεν σκοπεύω να ξεκινήσω οποιοδήποτε είδους διαγωνισμό, ούτε έχω κανένα σύμπλεγμα για να νιώθω την ανάγκη να αποδείξω ότι είμαι καλύτερος ή ανώτερος από οποιονδήποτε, μπορώ αν θέλεις να σού αναφέρω τις σπουδές μου (που είναι κυρίως στον τομέα των επιστημών υγείας, αλλά περιλαμβάνουν και στοιχεία κοινωνιολογίας, επικοινωνίας και management) με προσωπικό μήνυμα. Το βιογραφικό μου δεν νομίζω ότι ενδιαφέρει κανέναν εδώ μέσα, ούτε έχει σχέση με την παρούσα συζήτηση. Όσο για το ύφος της γραφής μου, δόξα τω διαβόλω υπάρχουν σε αυτό το forum αρκετά (υπερβολικά, θα έλεγα) δείγματα για να πάρεις μια γεύση.

Τέλος, κάποιες απόψεις μου για το κείμενό σου τις εξέφρασα ήδη. Εσύ απλά επέλεξες να τις απαξιώσεις, καταλογίζοντάς μου από ζήλεια μέχρι "εξουσιαστική άσκηση συμπεριφοράς" (sic). Tι άλλο θα ακούσω δηλαδή! Θα αρκεστώ να σού πω ότι δεν έχω καμία "εξουσιαστική" διάθεση στην προσωπική ή επαγγελματική μου ζωή, πολύ δε περισσότερο σε αυτό το forum. Γιατί φυσικά ότι έγραψα στην παρούσα συζήτηση ήταν οι απόψεις μου ως απλό μέλος και δεν έχουν καμία σχέση με την ιδιότητά μου ως συντονιστής του forum (αν εκεί στόχευαν τα σχόλιά σου).

Καλή σου μέρα.

[Lo.Lee.Ta]

Eternauta, έστω ακόμη και ότι αποδέχομαι το κείμενό σου, βλέποντάς το ουδέτερο προς θετικό. Αδιαφορώντας για την επιστημονικότητα του και το επίπεδο του, αντιλαμβανόμενος ότι είσαι ένα παιδάκι 8 χρονών, (δεν το λέω υποτιμητικά) που πολύ απλά βλέπει κάποια στραβά και ενδιαφέρεται να αλλάξει το κόσμο προς το καλύτερο. Όχι μόνο το δικό σου καλύτερο αλλά το καλό του κόσμου. Όμως, συμβαίνει το εξής, ανάμεσα σε ένα παιδί και σε κάποιον που έχει ξεπεράσει αυτό το επίπεδο. Το παιδί, θέλει, αγωνιά, οραματίζεται, ξέρει με ένα δικό του τρόπο ότι κάτι δεν πάει καλά και ακόμη προσπαθεί με τον δικό του τρόπο να το αλλάξει. Συνήθως ένας τρόπος, χωρίς εμπειρίες, γνώσεις, εφόδια, ανάλογη δύναμη για να κινηθεί στο κόσμο των μεγάλων κτλπ. Ένας μεγάλος όμως, που όντως έχει ξεπεράσει το στάδιο του παιδιού, θα πρόσφερε ένα τέτοιο κείμενο, μόνο έαν έγραφε από κάτω τους τρόπους και τις λύσεις, one by one, για να πραγματοποιηθεί αυτό που λες. Καμμιά δεν είναι η τέλεια λύση, αλλά προσεγγιστικά, προσφέρεις τρόπους και λύσεις για κάτι καλύτερο. Έαν πιάσω και αναφέρω όλα τα κακά του κόσμου, που πιστεύω εγώ ότι είναι κακά, αλλά κατά κάποιο τρόπο πέσω μέσα...και είναι όντως τα κακά του κόσμου και πω προς το τέλος, αδέρφια μου, ενωθείτε να γίνει ο κόσμος καλύτερος.....δεν προσφέρω κάτι. Ίσως αυτά όλα με κάποια μορφή, να τριγυρνάνε στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων. Δεν προσφέρουν όμως κάτι. Δεν είναι αυτά φίλε μου που θα ανάψουν τον διακόπτη στον μηχανισμό της προσπάθειας, για κάτι καλύτερο.

Τώρα βέβαια, την αναφορά του Δεκέμβριου του 08, την βρίσκω εντελώς άκυρη. Όπως την βρήκα ακόμη και τότε. Για μένα εντελώς άσχετος ο λόγος που συνέβησαν όλα αυτά, με το περιστατικό του Αλέξη. Άλλωστε και όλα όσα συνέβησαν, άσχετα τα θεωρώ και μεταξύ τους. Καθένας έκανε την γκλάβα του και όλοι μαζί μια ενιαία φασαρία. Η συνέχεια σιωπηλή, σα να μη συνέβηκε ποτέ, τίποτα από όλα αυτά. Να με συγχωρείς αν σου προσβάλλω τα συναισθήματά σου για εκείνες τις μέρες, αλλά για μένα προσωπικά, δεν συνέβει τίποτα.

Αυτό που σου λέω φίλε μου, είναι απλά λύσεις. Προγραμματισμός. Συγκεκριμένα πράγματα. Ιδέες στις οποίες μπορεί να στηριχτεί κάποιος. Να σου φέρω και ένα άκυρο παράδειγμα. Η ιδέα σου, θα πρέπει να είναι τόσο πιασάρικη όσο τα δάνεια που βγάλανε οι τράπεζες και έχουν όλο το κόσμο στο χέρι και ακόμη ο κόσμος δανείζεται και χρεώνεται παρά τα κακά και τα άσχημα που βλέπει. Εσύ λοιπόν ή ο οποιοσδήποτε θέλει το καλό του κόσμου, πρέπει να συλλάβει μία τόσο έξυπνη και πιασάρικη ιδέα, υψωμένη στο τετράγωνο αν γίνεται. Λέω στο τετράγωνο, γιατί αν τα δάνεια συνεχίζουν να τα παίρνουν ενώ τους κάνουν κακό, την δική σου ιδέα θα πρέπει να την ακολουθούν με τον ίδιο ζήλο γιατί θα τους κάνει καλό. Βέβαια δεν μπορεί να υπάρξει κάτι τόσο τέλειο, αλλά όπως καταλαβαίνεις, προσεγγιστικά και αναλογικά, θα πρέπει να τους καλυτερεύει τη ζωή. Άσχετα με το κακό που προκάλεσαν και προκαλούν τα δάνεια, ήταν και είναι μία φοβερή ιδέα που ο κόσμος αγκιστρώθηκε επάνω της. Αυτό ψάχνεις και εσύ. Ο Δεκέμβριος, να το γενικεύσω, ήτανε μια ομάδα αποτυχημένων ιδεών.

Μην με ρωτάς τι προτείνω εγώ. Αν το είχα σκεφτεί, θα το είχα προτείνει ήδη. Οι μαγικές ιδέες λείπουνε φίλε μου και μετά ακουλουθούν και οι αναλύσεις. Είναι αυτό που λέμε, έπιασε! πέτυχε! σκέφτηκε ο άλλος να φτιάξει το σελοτέηπ, πήρανε όλοι! σκέφτηκε ο άλλος να φτιάξει το ραδιόφωνο πήρανε όλοι! άμεση χρησιμότητα φίλε μου! Έφτιαξε ο Απόλλωνας την πενικιλίνη, τσαπ! πήρανε όλοι! Φτιάξε και εσύ κάτι να το πάρουνε όλοι, για το καλό τους και θα το πάρουνε!

Germ, σ'ευχαριστώ για την απάντησή σου, εν μέρη αντιλαμβάνομαι κάποια πράγματα......αλλά είναι πολυσύνθετο το θέμα. Λογική....ορμές και πάθη και ένστικτα..επιλογές..χαρακτηριστικά...γεννετήσιες τάσεις....Όλα αυτά έχουν να κάνουν και με το τι είναι ο άνθρωπος, γιατί είναι και ποιος είναι ο σκοπός του. Ναι μεν είναι υπαρκτά αυτά που λες, αλλά δεν μπορώ να τα χαρακτηρίσω κάπως. Συμβατικά, κάτι μπορεί να γίνει, εφόσον όμως υπάρχει ένας κοινός σκοπός και μια κοινή λογική. Υπάρχει όμως ? Αν δεν υπάρχουν, μπορούμε να τα δημιουργήσουμε ? Πολύπλοκο και νομίζω, εν μέρη έχει ξανασυζητηθεί και άλλού σε συζητήσεις που έγιναν με τον pappou.

[parlats]

Τα off topic διεγράφηκαν. Παρακαλώ, μείνετε επί του θέματος.

Είτε είστε παλιοί εδώ μέσα, είτε καινούριοι, είτε παλιοί που κάνατε 5απλοεγγραφές, οφείλετε να σέβεστε τον συνομιλητή σας και κατ'επέκτασην και το χώρο που σας φιλοξενεί.

[Νίκος]

Θα συμφωνήσω με το κείμενο. Βεβαίως, κανείς δεν μας υποχρεώνει να μην έχουμε φαντασία, κανείς δεν μας υποχρεώνει να περνάμε τον ελεύθερο χρόνο μας μπροστα σε μια τηλεόραση και να απομονωνόμαστε και κανείς δεν μας υποχρεώνει να κατεβάζουμε αμάσητα όλα όσα μας παρουσιάζονται. Είναι στην διακριτική μας ευχέρεια να κάνουμε επιλογές και απ'ότι φαίνεται δυστυχώς, η πλειοψηφία μας κάνει τις λανθασμένες. Αυτό σίγουρα δεν οφείλεται σε εξωτερικούς αλλά σε εσωτερικούς παράγοντες. Ο άνθρωπος σαν όν έχει αδυναμίες και ελλείψεις οι οποίες γίνονται, γίνονταν και θα γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης ανά τους αιώνες.
Μόνο η παιδεία μας σώζει...όχι οι ψευδοεπαναστάσεις...

Λοιπόν, επειδή στο φόρουμ υπάρχουν περεξηγησιάρηδες θέλω να ξεκαθαρήσω ότι κάνω την παράθεση όχι για να αντιπαρατεθώ μαζί σου αλλά σαν πάτημα για να πω κάποια πράγματα που θέλω και σε ευχαριστώ Germ πολύ για αυτό! 

Δεν ξέρω αν μπορώ να συμφωνήσω με το ότι δεν μας υποχρεώνει κανείς να μην έχουμε φαντασία. Για να φέρω ένα πολύ χοντρό παράδειγμα όταν ήμουν στις κιθαριστικές μου δόξες (πολλά χρόνια πριν) και μελέταγα σαν να είχα μανιοψυχαναγκαστικό σύνδρομο μελέτης, προσπαθώντας να βάλω τις βάσεις για την απελευθέρωση της φαντασίας μου, δεχόμουν έντονη κριτική του τύπου "τι είναι αυτά!", "θα πεινάσεις!", "όλο το μπουζουκι σου παίζεις τεμπέλη!" και άλλα πολλά χαριτωμένα. Με λίγα λόγια το κομμάτι της φαντασίας το οποίο δεν μεταφραζόταν άμεσα σε κέρδος δεν μπορούσε και ήταν ακατονόητο-ανεπίτρεπτο να έχει δεσπόζουσα θέση στη ζωή μου. Η μορφή της απογόρευσης σίγουρα δεν ήταν χουντικού τύπου (έπαιξες κιθάρα; Θα σου σπάσω τα χέρια) αλλά εγώ τουλάχιστον θεωρώ ότι είχε τη μορφή ψυχολογικής βίας, δηλαδή εξαναγκασμού. Εξαναγκασμός δηλαδή για την αποκαθήλωση της φαντασίας από την θέση που εγώ θεωρούσα ότι έπερεπε να έχει. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τα ΜΜΕ, αλλά θα το γράψω αργότερα γιατί θα ξεχάσω κάποια άλλα πράγαμτα που θέλω να γράψω.

Ακόμα έχω μία ένσταση σε σχέση με το κατα πόσο υποχρεούμαστε να καταβάζουμε αμάσητα αυτά που μας λέει η τηλεόραση.
Βασικό χαρακτηριστικό της τηλεόρασης είναι η συνεχής ροή της πληροφορίας η οποία πρέπει να γίνει χωρίς διακοπές μιας και ο χρόνος τρέχει και για την τηλεόραση χρόνος=διαφημίσεις=χρήμα=κέρδος=ο λόγος υπαρξής της σαν επιχειρηματική δραστηριότητα.
Έτσι, δεν νομίζω οτι αφήνεται περιθώριο για επεξεργασία και σκέψη των όσων ακούγονται και λέγονται. Αν σκεφτεί κανείς ότι η αποστέρηση χρόνου επεξεργασίας στα πλαίσια της τηλεοπτικής ροής συνοδεύεται και από πιασάρικες συνταγές διέγερσης του συναισθήματος (διέγερση η οποία αποδυναμώνει την συνειδητή σκέψη-λόγω της ενέργειας που διοχετεύεται στο συναίσθημα) έχουμε μια ολική καθήλωση και υποταγή απέναντι στην εικόνα. Το άσχημο αυτής της κατάστασης είναι ότι οι περισσότεροι οι οποίοι διαμορφώνουν θέση και στάση "αντίστασης" και κριτικής απέναντι σε αυτή τη ροή πληροφορίας (τι στιγμή που αυτή συμβαίνει) το μόνο που καταφέρνουν να προλάβουν να ψελίσουν ή να σκεφτούν είναι αφηρημένες ολοκληρωτικού τύπου γενικεύσεις του τύπου "έξω οι Αλβανοί", "κλασσικοί δημόσιοι υπάλληλοι", "όλοι οι πολιτικοί είναι σκατά", "όλη η πολιτική είναι σκατά", "δεν υπάρχει παιδεία" κτλ. Το μόνο δηλαδή που προλαβαίνουμε να συλλάβουμε σαν ιδέα και σαν εικόνα είναι η γενικότερη δυνατή γενίκευση. Προφανώς τέτοιους είδους γενικεύσεις ακριβώς επειδή δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα μας αποξενώνουν από αυτή. Αυτή η αποξένωση με τη σειρά της αποτρέπει κάθε μορφή δημιουργικής δράσης και αλλάγής, παγιώνοντας στα μυαλά μας αυτά τα οποία ακούσαμε και δεν προλάβαμε να σκεφτούμε, μεταφέροντάς τα στην πραγματική ζωή, αναπαράγοντάς τα, τα οποία ξανακαταληγουν σε εμάς από την εκ νέου επισήμανσή της από τα ΜΜΕ.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι εμείς δεν κάνουμε σωστές επιλογές. Είναι κυρίως η ευκολία που έχει η παρακολούθηση της τηλεόρασης. Είναι μια διαδικασία προσήλωσης, που είναι διανοητικά ανέξοδη. Δηλαδή στις περισσότερες περιπτώσεις η παρακολούθηση ενός τηλεοπτικού δρώμενου απαιτεί από εμάς την κατανάλωσης της ελάχιστης δυνατής φαιάς ουσίας (δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι άνετα μπορούν να νανουριστούν με μία τηλεόραση). Ο βαθμός αυτής της ευκολίας έχει γίνει αντιληπτός από τους καναλάρχες και έχει γίνει, από ότι έχω καταλάβει, παράμετρος επιλογής και διαμόρφωσης του τηλεοπτικού προγράμματος. Οσο πιο εύπεπτο και ανέξοδο διανοητικά είναι αυτό που προβάλεται τόσο πιο δεκτικό είναι από τους τηλεθεατές, τόσο πιο εύκολα καταναλώσιμο. Οπότε, μιλώντας για την εποχή μας πάντα, δεν πιστεύω ότι όι περισσότεροι δεν κάνουν την σωστή επιλογή συνειδητά. Πιστεύω ότι κάνουν τις επιλογές τους αναπαράγοντας την τηλεοπτική ζωή στα πλαίσια της οποίας το εύκολο-εύπεπτο είναι το καλό, το σωστό, αυτό που θέλουν οι περισσότεροι, αυτό που ήρθε και θα μείνει.   

[Βραζίλης]

Συμφωνώ ότι τα ΜΜΕ χρησιμοποιούνται κάποιες φορές, από κάποιους, ως όργανα για την προώθηση των απόψεων τους, έως ...την χειραγώγηση της μάζας, όμως δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε το μέσο.

Από αρχαιοτάτων χρόνων υπήρχε η ανάγκη για μαζική ενημέρωση. Τότε γράφανε ανακοινώσεις σε πλάκες και τις τοποθετούσαν στην Αγορά. Μετά, γράφανε σε χαρτί. Μετά ήρθε η τυπογραφία και σιγά-σιγά ο καθένας μπορούσε να έχει από ένα αντίγραφο εφημερίδας ή περιοδικού.
Το ραδιόφωνο και η τηλεόραση είναι συγκλονιστικές εφευρέσεις. Ο κόσμος είναι γενικά ωφελημένος από αυτές, είναι ένα παράθυρο στον κόσμο. Φανταστείτε πως θα ήταν ο κόσμος χωρίς αυτές, ιδίως στην επαρχία. Όλοι θα ήταν μέσα στην άγνοια για το τι συμβαίνει πέρα από τα όρια του χωριού τους ή θα βασίζονταν σε κουτσομπολιά από στόμα σε στόμα. Είναι κι αυτό ένα είδος απομόνωσης.
Η επόμενη συγκλονιστική εφεύρεση είναι το internet, και εδώ πια το μέσο είναι διαδραστικό, ο καθένας μας -οποιοσδήποτε και να είναι- είναι και "πομπός" και "δέκτης". Αυτό, δεν είναι "ΜΜΕ ελεγχόμενο από την εξουσία" (αν και κάποιες εξουσίες προσπαθούν να το ελέγξουν).

Θέλω να καταλήξω στο ότι υπάρχουν τεχνικοί λόγοι που η μαζική επικοινωνία εξελίχθηκε όπως εξελίχθηκε. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει διαδραστικότητα στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Όταν όμως η τεχνολογία επικοινωνιών έφτασε σε κάποιο επίπεδο, αναπτύχθηκαν ενσύρματα και ασύρματα δίκτυα και εφαρμογές πάνω σε αυτά που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο καθένας και να γίνει "πομπός" προς κάποιον άλλον ή προς όλους. Η τεχνολογία αυτή έγινε λοιπόν προσιτή και έτσι δεν υπάρχουν πια μόνο τα "μονόδρομα" ΜΜΕ. Αυτές οι σχεδόν απεριόριστες δυνατότητες επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων είναι που βγάζουν τον καθένα από την απομόνωση. Μπορούμε πια να επιλέξουμε με ποιους θα επικοινωνούμε, όποια στιγμή θέλουμε, με φωνή ή εικόνα, με τηλέφωνο ή ίντερνετ. Αν οι φίλοι μας μένουν κοντά σε εμάς, μπορούμε να τους βλέπουμε από κοντά, αλλά όταν ζούμε στις μεγαλουπόλεις ή όταν αυτοί είναι σε άλλη πόλη ή χώρα, λόγω αποστάσεων είναι δύσκολο. Όμως μπορούμε να επικοινωνούμε με πολλούς τρόπους κι αυτό είναι σημαντικό για να μην νιώθουμε μόνοι. Ίσως σε τελική ανάλυση να μην θέλουμε να επικοινωνήσουμε με τον γείτονά μας στην πολυκατοικία, δεν τον έχουμε επιλέξει για γείτονα και πιθανόν ούτε για φίλο.