Το περιεχόμενο των νέων μέτρων τελικά ανέδειξε την "λεκτική τρομοκρατία" την οποίαν είχαν εξαπολύσει τα κυβερνητικά στελέχη τις τελευταίες μέρες.. Όπως αποδείχθηκε παίχτηκε το εξής παιχνίδι.. Εδώ και 3-4 μέρες έβγαιναν όλοι όσοι υποτίθεται ότι γνώριζαν τα μέτρα, στους δημοσιογράφους και τους έλεγαν ότι θα κοπεί το ένα, θα κοπεί το άλλο, κλπ.. Τελικά τίποτα από όσα ακουγόντουσαν δεν έπεσε 100% "μέσα" και αυτό έγινε με σκοπό να τους πούμε και μπράβο που ενώ είχαν αφήσει να εννοειθεί ότι θα κοπεί ο 13-14ος μισθός μαχαίρι, τώρα τελικά θα πάρουμε από ένα 500άρικο.. Το πιο θλιβερό ήταν οι ανακοινώσεις για το ασφαλιστικό και την 40ετία, αλλά γενικά στην Ευρώπη καμία χώρα δεν είναι εντελώς σίγουρη ότι ελέγχει το ασφαλιστικό της, οπότε και η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση.. Για τον ιδιωτικό τομέα ποτέ δεν κατάλαβα πως θα ευνοηθεί το κράτος από μια τέτοια περικοπή και τελικά δεν ήταν δύσκολο να το αφήσουν στην άκρη και οι του ΔΝΤ..
Τώρα όσον αφορά το σενάριο με τα ομόλογα, θα ήταν εφικτό αν η Ελλάδα είχε ρευστότητα για να αγοράσει τα ομόλογα σε "σκοτωμένη" τιμή.. Επειδή όμως δεν έχει, περιμένει να λήξουν και να τα πληρώσει στην κανονική τιμή τους (par value).. Εξηγούμαι:
Η θεωρία των ομολόγων (γενικά του Fixed Income) είναι πολύ περίπλοκη.. Αν και πρόκειται για ένα απλό χρηματοοικονομικό εργαλείο, οι υπολογισμοί που γίνονται για να εξαχθεί το YTM, διάρκεια, convexity και άλλα metrics έτσι ώστε να συγκριθούν 2 ή περισσότερα διαφορετικών χαρακτηριστικών (π.χ. τιμή έκδοσης, διάρκεια) ομόλογα μεταξύ τους, είναι στριφνοί.. Παρόλα αυτά κρατήστε στο μυαλό σας μόνο τις λέξεις yield και YTM (yield to maturity)..
Ας πούμε ότι η Ελλάδα πουλάει την 1.1.2010 ένα ομόλογο με τιμή έκδοσης €100, εκδοτικό επιτόκιο 5% και διάρκεια 2 ετών.. Ο Ipeas αγοράζει το ομόλογο αυτό δίνοντας €100 στο κράτος και περιμένει 2 πληρωμές:
1) Το κουπόνι του, το οποίο ισούται με το γινόμενο "εκδοτικό επιτόκιο"X"τιμή έκδοσης"=5%*100=€5, το οποίο θα το λαβαίνει ανά χρόνο, άρα θα πάρει 2 κουπόνια των €5 στις 1.1.2011 και 1.1.2012..
2) Στο τέλος των 2 ετών (1.1.2012), στη λήξη (maturity) δηλαδή του ομολόγου, θα λάβει το ακριβές ποσό που αναγράφεται πάνω στο ομόλογο, δηλαδή την τιμή έκδοσης του, τα €100..
Αθροιστικά ο ipeas περιμένει €5+€5+€100=€110 από το ομόλογο έχοντας δώσει €100 την 1.1.2010.. Άρα έχει απόδοση (yield) ίση με 10%..
Το 10% λέει δυστυχώς τη μισή αλήθεια.. Ο ipeas θα μπορούσε να βάλει τα €100 στη τράπεζα και να λάβει επιτόκιο 1%.. Δεν το έκανε όμως και γι'αυτό το "κόστος ευκαιρίας" του είναι ίσο με 1%.. Το κόστος ευκαιρίας αφαιρείται από το yield του ομολόγου και έτσι το τελευταίο γίνεται 9%.. Εξάλλου, ο πληθωρισμός που αναμένει ο Ipeas για τα επόμενα 2 χρόνια είναι 3%, άρα και αυτό το ποσοστό θα αφαιρεθεί από το yield του ομολόγου.. Η απόδοση εν τέλει του ομολόγου, με την ματιά του Ipea είναι 6%..
Περνάει ένας χρόνος και Ο Ipeas κάπου διαβάζει ότι η μετοχή ABC αναμένεται να κάνει rally γιατί ανακοίνωσε μια τεράστια συμφωνία προμήθειας του ελληνικού στρατού, οπότε παίρνει την απόφαση να πουλήσει το ομόλογο που του δίνει απόδοση 6% και να στραφεί στην μετοχή ABC η οποία πιστεύει ότι θα του δώσει μεγαλύτερη απόδοση.. Βγαίνει λοιπόν στη δευτερογενή αγορά ομολόγων θέλοντας να πουλήσει το ομόλογο του..
Έρχεται ο papous ο οποίος είναι ο αγοραστής στη δευτερογενή αγορά ομολόγων (ψάχνει δηλαδή να επενδύσει σε ένα ομόλογο) και συζητάει με τον Ipea.. Ακολουθεί η εξής συνομιλία:
Ι: Στο δίνω €110 γιατί πιστεύω ότι τώρα που θα πέσουν τα επιτόκια των τραπεζών και ο πληθωρισμός, η επένδυση σε αυτό το ομόλογο θα είναι η καλύτερη κίνηση που μπορείς να κάνεις..
P: Σύμφωνοι, αλλά εσύ έχεις ήδη πληρωθεί το ένα κουπόνι, σωστά;
I: Ναι, έλαβα €5 την 1.1.2011..
P: Επομένως θα πρέπει να πέσει η τιμή που προτείνεις γιατί εγώ δεν θα λάβω 2 κουπόνια, αλλά μόνο 1.. Να πούμε €105;
I (σκέφτεται): Αν του το πουλούσα ακριβώς την ώρα που το πήρα, θα του το έδινα €106, τώρα που έχω ήδη πληρωθεί το ένα κουπόνι, το €105 μου φαίνεται πολύ καλή τιμή..
Ι: Δέχομαι..
Ο Ipeas και ο papous επομένως, επειδή διαπραγματευόντουσαν ένα ομόλογο που είχε κάπως "περπατήσει" την πορεία του, βασιζόντουσαν πάνω στο YTM (yield to maturity).. Το ΥΤΜ σε αντίθεση με το απλό yield, λαμβάνει υπόψη του το πόσες μέρες απομένουν για την αποπληρωμή του, το τι κουπόνια έχει ήδη πληρώσει και πως θα πληρωθούν τα επόμενα κουπόνια (πότε και πόσο) και ένα σωρό άλλα χαρακτηριστικά (π.χ. ρευστότητα ομολόγου, εκτιμώμενος πληθωρισμός, επιτόκια, κλπ.) και συμφωνούν νοερά ότι το YTM είναι ίσο με 5%.. Καθώς το ομόλογο φτάνει προς τη λήξη του και ο κάτοχος του γνωρίζει ότι θα λάβει τα €100, το YTM σιγά-σιγά θα μηδενίζει, γιατί 1 μέρα πριν τη λήξη του για παράδειγμα, πόσα θα δίνατε για να αγοράσετε ένα ομόλογο που την άλλη μέρα θα σας πλήρωνε €100;.. Βεβαίως θα δίνατε ακριβώς €100 και έτσι το YTM την τελευταία μέρα ενός ομολόγου είναι 0% (δεν δίνει απόδοση στον κάτοχο).. Θυμίζω ότι το απλό yield (το οποίο υπολογίστηκε την ημέρα της έκδοσης του) ήταν 10%, άρα καταλαβαίνουμε όλοι ότι το YTM είναι πολύ καλύτερος δείκτης από το απλό yield..
Τα spreads των ελληνικών ομολόγων έναντι των γερμανικών βρισκόντουσαν στα ύψη, γιατί οι επενδυτές αξιολογούσαν το ελληνικό ομόλογο με χαμηλό YTM, επομένως κανένας δεν ήθελε να δώσει €100 για κάτι το οποίο εκείνος που το βγάζει δεν είναι σίγουρο αν θα το αποπληρώσει κιόλας.. Για να γίνει το ελληνικό ομόλογο κάπως πιο ελκυστικό, οι τιμές του ελληνικού ομολόγου στη δευτερογενή αγορά έπεφταν καθημερινά και έτσι όποιος είχε ρευστότητα και πίστευε ότι θα πληρωθεί από την Ελλάδα, θα έβγαζε αρκετό χρήμα.. Η Ελλάδα δυστυχώς μπορούσε να κάνει buy-back τα ομόλογα αυτά σε χαμηλές τιμές, αλλά όπως είπαμε δεν διέθετε ρευστότητα.. Προσπαθούσε δηλαδή να βρει τα €5 που έπρεπε να πληρώσει στο κάτοχο των ομολόγων σαν κουπόνια έτους, ενώ φυσικά την τιμή έκδοσης, τα €100 έλεγε από μέσα της ότι όταν φτάσει η ημερομηνία λήξης αυτού του ομολόγου, θα δανειστώ €100 από την Γερμανία, για να αποπληρώσω τον κάτοχο του ομολόγου και από εκεί και πέρα θα χρωστάω στη Γερμανία.. Υπό τέτοιες συνθήκες επομένως δεν μπορείς να σκέφτεσαι τζογαδόρικα παιχνίδια και το μόνο που θα πρέπει να κοιτάς είναι η απλή επιβίωση της χώρας.. Θα μου πείτε, γιατί εφόσον μπορούσε να αγοράσει "σκοτωμένα" ομόλογα γιατί δεν δανειζόταν τότε και όχι κατά τη λήξη τους όπου θα τα πλήρωνε σε κανονικές τιμές; Η απάντηση είναι ότι αν οι αγορές διάβαζαν αυτό το χειρισμό της Ελλάδας, θα εκτόξευαν τις τιμές των ομολόγων στα ύψη στη δευτερογενή αγορά και έτσι το κόλπο δεν θα έπιανε πλέον..